Ibrāhīmī Dīnānī: Baba Ṭāhir ‘Urjāni (Pjesa E Dytë)

nga Ibrahimi Dinani | Publikuar në Shta. 30, 2021, 5:41 a.m.

Pra citojmëseështë e qartë se çfarë është një pemë.Rishtas janë të qarta që në fillim se çfarë është një gjallesë, kafshë, milingonë, trumcak, zog. Por a është e qartë se çfarë është njeriu?! Njeriu bëhet i qartë se çfarë është vetëm në ditën e tij të fundit. Me ditën e tij të fundit kuptojmë frymën e tij të fundit. Domethënë ju jeni pikërisht ajo pikturë që është vizatuar në shpirtin tuaj. Krahas kësaj ajo pikturë nuk është e fiksuar. Pra ajo pikturë mund të fshihet dhe mund të vizatohet një tjetër.

Ismā‘īl Menṣūrī Larixhānī:Me emrin e Allāhut, Gjithëmëshirshmit, Mëshirëplotit. Përshëndetje shikues të dashur, ndjekës të çmuar dhe ndjekës të përhershëm të programit të urtësisë. Ne iu shprehim falenderimet tona për ndjekjen e programit tonë dhe në veçanti të krijimit të kontaktit me ne. Në këtë program duam të flasim për botëkuptimet, mendimet, këndvështrimet, pikëpamjet dhe gjendjet “mexhzūb” (e fantaksura) të Baba Ṭāhir ‘Urjānit bashkë me mjeshtrin tonë të fortnderuar Ibrāhīmī Dīnānīn.

Në programin e kësaj mbrëmjeje ne po bëjmë fjalë për fjalët shumë të bukura, të mençura dhe të zgjuara që ceken në veprën me titull: “Kelimātu’l-Ḳiṣāri” (Fjalët e Shkurtra) e Baba Ṭāhirit. Nëse më lejoni duam që të lexojmë rishtas pjesë nga vepra me titull: “Kelimātu’l-Ḳiṣāri” (Fjalët e Shkurtra) eBabaṬāhiritnë praninë e mjeshtrit tonë të nderuar dhe le të flasim sërish për atë në këtë program. Kumtojmë kështu sepse nuk është e drejtë që tëkalojmë, kapërcejmë thjesht duke i cekur shkurtimisht mendimet e tij.Në veçanti nëse do të marrim shtatë sqarimet që kanë përgatitur personalitetet e mëdha parasysh lidhurmeveprën me titull: “Kelimātu’l-Ḳiṣāri” (Fjalët e Shkurtra) e Baba Ṭāhiritnë fushënediturisë, njohurisë, urtësisë, besojse do të kuptohet më mirë se përse duhet të përshkruajmë, sqarojmë në mënyrë më të hollësishme figurën madhoreBaba Ṭāhir ‘Urjānit.

Mjeshtër i nderuarnepërgjithësi kur bëjmë fjalë për filozofinë e dashurisë në lidhje me fushat e filozofisë, diturisë, njohurisë dhe urtësisë, apo kur flasim për dashurinë jashtë këtyre fushave shikojmë se dashuria është përdorur si një koncept nevojshmërie, ose si pranimi i urtësisë së të Vërtetit të Bekuar dhe të Madhëruar. Pra dashuria është një epsh, fantaksje, joshje që e shndërron njeriun të lidhur, varur kundrejt një të vërtete.

Në veprën me titull: “Kelimātu’l-Ḳiṣāri” (Fjalët e Shkurtra)Baba Ṭāhiri për sa i përket dashurisë shpalos si më poshtë: “El-‘ashḳu ginā, el-‘āshiḳu’l-garīb ue’l-garību’l-ḳarīb” që përkthehet kështu: “dashuria është pasuri, i dashuruari është i huaj, larg dhe i huaji është i afërt). Pra ashtu siç shihet fjala e parë “garīb” është shkruar me shronjën ‘arabe “غ” “g - e fortë e gurmazit” (gājn) kurse fjala e dytë “ḳarīb” është shkruar me shkronjën ‘arabe “ق” (ḳ e fortë e gurmazit) (ḳāf), pra autori ka për qëllim të thotë “ḳarībun ilā’ll-llāhi” (i afërt me Allāhun).

Në këtë çast unë dua që ta nis pyetjen time kështu: “Vallë a shndërrohet njeriu me të tërë qenien e tij nevojtar kur dashurohet, a ofshan, psherëtin, rënkon dhe a shkakton dëm, fatkeqësi, shqetësim dhe kërkesë; duke u shndërruar kështu në një gjendje “mexhzūbi”(të fantaksuri, të krisuri) dhe tëçmenduri, që i anashkalon mbarë njerëzit dhe i cili lë çdo gjë pas dore?!Pra a janë këto kuptimet e dashurisë?!Apo mos vallë dashuria është një kapital që e nxit njeriun që të jetojë njeriun në këtë botë?!

Njëlajm i gëzuar që vjennga zemraetë dashuruarit më bën mirë,

Një gotë verë një të dehurit ibën mirë.

Sytëetutë bukur janë të mjaftueshëm për mua,

Për një njeri asket në perhizëe ngop një bajame.

Mjeshtër Dīnānī: Me emrin e Allāhut, Gjithëmëshirshmit, Mëshirëplotit. Po, pohoj se ashtu siç bëtë me shenjë dhe ju me dashurinë mund të jetohet jeta më e mirë në këtë botë. Domethënë jeta e të dashuruarit është jeta më e mirë në këtë botë. Ka gjasa që nuk ka jetë më të bukur, më madhështore se sa jeta e të dashuruarit në këtë botë. Një njeri që nuk ka dashuri, le të ketë ç’të dojë ai është jashtë vetvetes, ai është i huaj. Ç’është e vërteta ai s’ka asgjë.

Një njeri që nuk ka dashuri nuk ka asgjë. Mendoni sikur një njeri të ketë një pasuri marramendëse me miliarda lekë, të ketë mbarë botën dhe të ketë një fuqi të pakufizuar, të pafund në këtë botë. Që të tëra këto janë jashtë vetes së tij.

Përsëri ai do të ketë disa varësi, pra ai do të ketë krijuar varësi ndaj një morie gjërash, që janë një sërë gjërash të cilat janë jashtë vetes së tij. E thënë ndryshe leku, pasuria, luksi, posti, shkalla, vendi, nuk janë gjëra më të larta se njeriu. Njeriu është dëmtuar nga një tregti e tilë; sepse njeriu është një gur i çmuar që nuk ka asnjë lloj baraspeshe, krahasimi.

Ky xhevahir i cili nuk ka asnjë krahasim ose shëmbëllim në këtë botë; fatkeqësisht barazohet me lekun, pasurinë, dhe me vende autoritare siç janë posti dhe vendi. Poeti i njohur īrānian Firdeusi e sqaron shumë bukur këtë të vërtetë në një poezinë e tij, ai rrëfen si më poshtë: “Njeriu është një gur i çmuar i pashoq; asgjë në këtë botë nuk mund të jetë e barabartë, krahasohet me vlerën e njeriut. Sikur e tërë bota të vihet në një anë dhe njeriu të vihet në anën tjetër, sërish asgjë nuk mund të jetë e barabartë, krahasohet me njeriun. Njeriulidhet me gjëratë kota, të pavlera jashtë vetvetes, pikërisht ashtu siç lidhet një xhevahir i shtrenjtë në qafën e gomarit.Njeriu ua dhuron zemrën gjërave më të kota, të pavlera se njeriu”.

Kjo është një humbje e madhe, ja pra këtë thotë dhe ājeti ḳurānor:وَالْعَصْرِإِنَّ الْإِنْسَانَ لَفِي خُسْرٍ“Ue’l-‘aṣri.Inne’l-insāne lefī khusrin”.(Betohem në kohën. Nuk ka dyshim se njeriu është humbje). (Sūre ‘Aṣr, 1, 2)Megjithatëdashurianukështënjëgjë e jashtme,por është një gjë e brendshmeqëndihet me të dashurinmë të bukur.Pradashuria është gjëja mëebukur, më e mrekullueshme për një të dashuruar. Pra tanimë nuk ka gjë më të bukur se dashuria, sepse mbarë qeniaesajështë e mbushurme dashurinë e tij. Atëherë nënvizojmë se dashuria është njëpasuri, thesar tejet i madh, sepse i dashuruari jeton një jetë të mbushur plot me dashuri.

Larixhānī:

Zbrazëtia e zemrës u mbush aq shumë me mikun,

Sa mendimi im brenda meje humbi e u tret.

Mjeshtër Dīnānī:Po,“mendimi i tij brenda tij humbi e u tret”.Tani nëse një njeri i tillë veçanërisht nëse ia ka dhënë zemrën të dashurit të së tij të vërtetëtanimëai nuk ndjen nevojë për asgjë.Pra ai është në gjendjen e “istignāsë” (kërkimit të pasurisë) absolutedhe asgjë nuk ka më rëndësi për të.Pra tanimë atij nuk i hyn asgjë në sy. Kështu që ka vetëm një gjë që ia mbush syrin atij, i cili është i dashuri i tij i vërtetë.

Si rrjedhojë miratojmë se gjithçka tjetër përveç tij është e kotë, pa vlerë, e rëndomtë, e ulët. Ja pra ky është një tregues i kërkimit të pasurisë dhe dashuria me të vërtetë të bën të pasur.

Larixhānī: Atëherë pohojmë se poeti i madh Ḥāfiḍḥi e ka përshkruar këtë shumë bukur:

Ç’pasuri është kjo o Zot dhe ç’fuqi e urtësisë është kjo?!

Që ka kaq shumë plagë të fshehta; por nuk ka fuqi të psherëtijë?!

Mjeshtër Dīnānī: Po, theksojmë se është patjetër ashtu. Tërësia e kaq shumë plagëve të fshehta, është një pomadë në vete. Sikur këtij njeriu të dashuruar t’i thonë: “Ne do të të japim të tëra mirësitë, shëndetet e kësaj bote, por do të marrim këtë plagën e fshehtë të dashurisë”, ai do kthejë përgjigjen: “Jo, kjo plagë e fshehtë e dashurisë është më e mirë për mua”.

Po, kjo është pasuria pra gjithçka tjetër përveç të dashuruarit. Kështu që përsërisim se Baba Ṭāhiri ka thënë të vërtetën, sepse me të vërtetë dashuria është pasuri. Kjo është arsyeja se i dashuruari jeton jetën më të mirë. Shprehem kështu sepse gjëja më e bukur është ajo me të cilën merret vazhdimisht brenda vetvetes dhe kjo nuk është një lidhje krahasimore ose një vartësi metaforike, por është një realitet që është me të vërtetë brenda vetvetes.

Dashuria është me të vërtetë aty, për këtë arsye i pasuri i vërtetë është njeriu i dashuruar. I dashuruari ka gjithçka dhe nuk i mungon asgjë; sepse ai nuk do asgjë tjetër përveç të dashurës. Ç’është e vërteta ai nuk do asgjë tjetër përveç dashurisë. Gjëja e vetme që ai do është dashuria, të cilën tanimë e ka. Ja pra kjo është “istignāja” (kërkimi i pasurisë). Kjo është arsyeja se përse fjala e urtë: “‘ashḳ istignā” (dashuria është pasuri) është një fjalë e urtë tejet e vërtetë.

Madje dashuria është përtej “istignāsë” (kërkimit të pasurisë), dashuria është “ginā” (pasuri). Pra i dashuruari nuk ka nevojë për asgjë tjetër në mënyrë absolute përveç të dashurës së tij. Mirëpo fjalia vijuese është kjo: “‘āshiḳ garīb” (i dashuruari është i huaj, larg).Duke qenë se i dashuruari nuk njeh askënd tjetër përveç të dashurës së tij, gjithçka është e huaj për të;ai e ndjen veten në dhé të huaj. Qenia e tij i huaj nuk është jashtë vetvetes; njeriu e shikon vetveten të huaj. Domethënë njerëzit dhe gjërat e tjera përveç të dashurës së tij janë të huaja dhe të largëta në sytë e tij. Pra i dashuruari është i huaj ndaj gjërave të tjera përveç dashurisë.

Larixhānī: Ashtu siç ka thurur bukur dhe poeti, i urti i madh Meulānā:

Nëse do të shihej dikë tjetër përveç të dashurës,

Nuk do ishte dashuri, por një dëshirë e shfrenuar.

Mjeshtër Dīnānī: Po, ajo do të ishtepikërisht ashtu një dashuri, ose një dëshirë e shfrenuar. I dashuruari meqenëse është i huaj ndaj gjithçkaje tjetër përveç të dashurit të tij, ai ndjen ndjenjën e qenies i huaj. Por kjo ndjenja e qenies i huaj bëhet shkak që ai të afrohet me të Vërtetin e Bekuar dhe të Madhëruar.

Pra sado që një njeri të bëhet i huaj me këdo tjetër përveç të Vërtetit të Bekuar dhe të Madhëruar, aq më shumë afrohet ai me të Vërtetin e Bekuar dhe të Madhëruar. E thënë ndryshe në atë masë që ai ndjen lidhje dhe krijon varësi ndaj këdo tjetër përveç të Vërtetit të Bekuar dhe të Madhëruar, në masën e njëjtë ai largohet dhe nga i Vërteti i Bekuar dhe i Madhëruar. Qenia “garīb” (i huaj, larg)i njeriut ndaj kujtdo dhe gjithçkaje tjetër përveç të Vërtetit të Bekuar dhe të Madhëruar, bëhet shkak për qenien “ḳarīb” (i afërt) me të Vërtetin e Bekuar dhe të Madhëruar.

Nëse më lejoni unë dua që të bëj pakëz më tepër fjalë për fjalën “gurbet”, sepse në këtë çast është pikërisht koha e duhur. Në këtë çast një filozof perëndimor emrin e të cilit nuk po mund ta kujtoj, megjithëse nuk bën fjalë për dashurinë dhe e shikon çështjen nga një këndvështrim tjetër rrëfen si më poshtë: “Njeriu është qenia më e huaj në botën e qenies. Po përse?! Sepse njeriu është qenia e vetme që mund të largohet nga vetvetja”.

Ky gur nuk mund të largohet nga vetvetja, ky mur nuk mund të largohet nga vetvetja, kjo lule nuk mund të largohet nga vetvetja, kafshët nuk mund të largohen nga vetvetja. Pra të tëra këto janë pikërisht ashtu siç janë në të vërtetë dhe nuk mund të largohen nga vetvetja. Mbase dhe engjëjt nuk mund të largohen nga vetvetja. Mirëpo njeriu është qenia e vetme që mund të largohet nga vetvetja dhe ai bëhet i huaj kur largohet nga vetvetja.

Shumë mirë por si largohet njeriu nga vetvetja?! Ja pra kjo po që është një çështje e rëndësishme. Kur ne themi largimi i njeriut nga vetvetja, natyrisht se nuk kemi për qëllim të themi largimin, ndarjeneshpirtit nga trupi i tij, apo ndarjen e kokës, dorës dhe këmbës nga trungu i tij. Largimi i njeriut nga vetvetja, do të thotë mundësia e bërjes së njeriut një çështje hulumtimi e vetvetes.

Pra njeriu mund ta shohë vetveten nga jashtë.Ai që sheh një gjë, në njëfarë kuptimi është jashtë gjësë që sheh.Shikuesi dhe e shikuara janë dy gjëra të ndryshme nga njëra-tjetra,pra njeriu pothuajse largohet nga vetvetja dhe e sheh vetveten nga jashtë. Vallë çfarë ka ose mund ketë më afër njeriut se vetvetja e njeriut?! Themi se nuk ka asgjë.Atëherë nëse njeriu largohet nga vetvetja, ai e ndjen“gurbetin” (qenienlarg në dhé të huaj).Dukuritë e largimit nga vetvetja dhe ndjenja e qenies së huaj nënkupton afrimin me të Vërtetin e Bekuar dhe të Madhëruar.

Miku është më afër meje se unë,

Por ç’është më e çuditshme se kjo se unë jam larg tij.

Por ç’të bëj kujt mund t’ia tregoj?!

Që miku është më pranë meje, kurse unë jam i lënë.

Njeriukurlargohetngavetvetja afrohet me Allāhun e Lartësuar; përderisa nuk merret, është i zënë me vetveten dhe nuk largohet nga vetvetja ai fiksohet dhe  mbetet tek vetvetja. Ky është një kuptimshumë i hollëtek ‘irfāni (urtësia).Njeriuduhettapërforcojë, theksojë e fuqinë e largimit nga vetvetja dhe kështuai duhet dhe mund ta bëjë njeriun një çështje hulumtimi e vetvetes. Kjo gjithashtu përkthehet si bërja e vetëqortimit.

Njeriukur të mund ta bëjë vetveten një çështje hulumtimi atëherë ai do të shikojë dhe mangësitë e tij.Si rrjedhojë kur të mund t’i shikojë mangësitë e tij ai mund t’iasgjësojë dhe ato.Një njeri qënuk mund t’i shikojë mangësitë e tij nuk mund t’i asgjësojë ato.

Larixhānī:Shumë mirë por a mund t’i bëjë i dashuruariçështje hulumtimi të tjerët përveç të dashurit të tij?!

Mjeshtër Dīnānī: I dashuruari fundja me qenien e tij i dashuruar është larguar nga vetvetja, praaiështë shumë më përpara se kaq.Ai shikon vetëm të dashurin e tij;madje tanimë ai nuk shikon as vetveten.

Larixhānī:Në këtë pikë citojmë se këta dyvargëshittë Baba Ṭāhirit janë të mahnitshme:

Njëri pëlqeu shqetësimin, tjetri shërimin,

Njëri pëlqeu takimin e ndërsjelltë, tjetri emigrimin.

Unë nga shqetësimi, shërimi, takimi dhe emigrimi

Unë pëlqeva atë që pëlqeu i dashuri im.

Mjeshtër Dīnānī: Kjo përkthehet se i dashuruari ka kohë që është larguar nga vetvetja. Ja pra për këtë arsye qenia i huaj, larg në dhé të huaj bëhet shkaku i “ḳurbetit” (afrimit) me të dashurin e tij.

Larixhānī:Pra këtu kuptojmë se konceptet “hixhrān” dhe “hixhret” (emigrim) tek ‘irfāni(urtësia)kanë kuptime shumë të bukura, pra largimi nga vetvetja.

Mjeshtër Dīnānī: Natyrisht që po,sepse kur njeriulargohetngavetvetja,ai tanimë është larguar nga gjithçka që ka të bëjë me vetveten. Njeriu largohet nga egoja e tij.Përderisa njeriu nuk largohet nga egoja, egoizmi,vetvetja ai nuk mund të afrohet me të Vërtetin e Bekuar dhe të Madhëruar. Në fund të fundit kjo është dhe baza e ‘irfānit (urtësisë).

Larixhānī:Kjoështë me të vërtetë një pikë shumë e hollë. Këta“dyvargëshit” e Baba Ṭāhiritjanë poezi jashtëzakonisht tëmahnitshme të cilat zënë shumë rrënjë, vend në zemër. Këto poezi e rrëfejnë në një mënyrë jashtë mase të mrekullueshme ndjenjën e vetmisë së njeriut dhe dëmet, shqetësimet e saj.Në shtesë mjeshtër unë do t’iu drejtoj pyetjen se sa lloj gurbetesh (qeniesh të huaja) ka. Sepse disa qenie të huaja janë të rreme, kurse disa qenie të huaja janë të bukura. Largimi nga vetvetja, mendimi i Allāhut të Lavdëruar,rënia me dashuri me të dashurin etj., janë vende shumë të bukura. Krahas kësaj vëmë re se disa nga dyvargëshit e tij janë tepër filozofikë.Fjala vjen këta dyvargëshit vijues të cilët janë të lidhur me gurbetin:

Qenia larg në dhé të huaj ka shkaktuar mjaftueshëm dëme tek unë,

Feleḳu (universi) ka lidhur zinxhirin e tij në qafën time.

O feleḳ (univers) hiqe zinxhirin tënd nga qafa ime,

Që të arrij tek dhéu i ndaluar i gurbetit.

Mjeshtër i fortnderuar kjo thënia: “dhéu i ndaluar” (pengimi i njeriut për të shkuar diku tjetër) e Baba Ṭāhiritështë shumë kuptimplotë.

Mjeshtër Dīnānī:Po, largimi nga vetvetja, qenia i huaj me vetveten dhe afrimi me Allāhun e Madhëruar nuk është një punë e lehtë. Sepse nëse kjo do të ishte një punë e lehtë atëherë këtë do ta bënte secili.Me thënien: “ka lidhur zinxhirin e tij” ai nënkupton se ka tepër mundime dhe vështirësi. Këtu ai bën fjalë për universin; pra shpalos se puna e universit është shkaktimi i mundimeve, trazirave dhe vështirësive, sepse vetë jeta është e vështirë.

Si rrjedhojë vëmë theksin se largimi i njeriut nga vetvetja dhe përftimi i gjendjes së qenies së huaj, nuk është një punë e lehtë të cilën mund ta bëjnë të tërë. Drejtimi kafshëror, shtazarak i njeriut nxjerr pengim për këtë, ashtu siç bëra të ditur dhe më parë asnjë qenie tjetër nuk mund të largohet nga vetvetja përveç njeriut.Kjo është një gjë të cilën vetëm aftësia, fuqia e njeriut mund ta bëjë.

Kjo ndonëse nuk ështënjë punë aspak e lehtë,sërish njeriu mund të largohet dalëngadalë nga vetvetja. Duke mërguar nga egojae tij dhe duke dalë nga shtëpia e errësirës së egoizmit të tij, nëse ai mërgon drejt të dashurit të tij të vërtetë dhe nëse e do të dashurin e tij të vërtetëtanimë ai krijon afrimitet, njerëzi, njohuri me çdo gjë. Atëherë ai nuk është i huaj ndaj asgjëje.

Në çastin kur ai bëhet i huaj me vetveten, kur kalon egon, egoizmin dhe kur arrin tek i dashuri i tij, ai fiton afrimitet me gjithçka. Shprehem kështu sepse çdo gjë është vepra e të Dashurit.Kjo është një lloj dialektike ose shfaqja e një tipi paradoksi. Kur njeriu largohet nga vetvetja dhe bëhet i huaj me vetveten atëherë ai krijon afrimitet, njerëzi, njohuri me çdo gjë, sepse gjithçka është vepra e shfaqjes së të Dashurit.

Larixhānī:Me fjalën: “feleḳ” (universi) që ceket në thënien: “Feleḳu (universi) ka lidhur zinxhirin e tij në qafën time”, në disa vendeu jepet dhe kuptimi “melekūt” (bota engjëllore).Pra bota e amëshuar, e lartë, madhështore, atdheu i vërtetë...I urti i madh Meulānā reciton si më poshtë:

Ne ishim nga universi, ne ishim miku i engjëllit,

Eja le të shkojmë përsëri atje, ai vend është qyteti ynë.

Mjeshtër Dīnānī: Po, kjo që sapo kumtuat është tërësisht e vërtetë; sidomos ky dyvargësh i të madhit Meulānā që ju treguat si dëshmi është shumë i vërtetë. Ndonjëherë poetët e mëdhenj të urtë e përdorin fjalën “feleḳ” në kuptimin e “melekūtit” (botës engjëllore) ose si bota e lartë. Por sipas shumicë së tyre fjala “feleḳ” është një gjë që i përket kësaj bote.

Në veçanti një besim i tillë gjendet në modelin e universit të Klaudios Ptolemaiosit (Batlamjusit). Sipas mendimit të tij dhe atyre që mendojnë si ai, që të tëra ngjarjet që ndodhin në këtë botë qofshin ato të mëdha apo qofshin ato të vogla marrin jetë me kthimin e universit.

Për këtë arsye i madh Ḥāfiḍḥ duke thënë: “Le të çajmë tavanin e universit dhe le të bëjmë një projektim të ri” teksa lufton me universin, në të vërtetë ai po lufton me epokën,  kohën, ciklin kohor. Sipas Ptolemaiosit dhe modelit të vjetër të universit çdo gjë ndodh si përfundim i kthimit të universit. Si rrjedhojë “zinxhiri” që preket në poezinë e Baba Ṭāhirit, është zinxhiri i kohës dhe këtu ka një kuptim mohor. Pra “feleḳu” (universi) i këtushëm është një “feleḳ” i ulët. Megjithëse në poezinë që lexuat pak më lart herë-herë fjala “feleḳ” merr kuptimin e afërt me atë të engjëllit dhe fiton kuptimin e “melekūtit” (botës engjëllore).

Larixhānī: Pra fjala:“feleḳ” (universi) që zë vend në thënien: “Feleḳu (universi) ka lidhur zinxhirin e tij në qafën time”, nuk është “melekūti” (bota engjëllore), apo nuk është kështu?!

Mjeshtër Dīnānī: Jo, jo.Kjo botë ka kuptimin e epokës,kohës,ciklit kohor.

Larixhānī: Mjeshtër koncepti “gurbet” është njëri nga vendet e ‘irfānit (urtësisë) dhe ka një kuptim tejet të bukur. Domethënë njeriu e ndjen se ai i përket një bote tjetër. Ajo botë është e vërtetë, e qëndrueshme; njeriu jeton një një vend kalimtar, në të cilin atë vazhdimisht e kërcënojnë gjëma, fatkeqësi të mëdha si nga brenda dhe jashtë. Kështu që nënvizojmë se përcjellja e barrës së bartur të njeriut deri tek vendi i mbërritjes është një punë mjaft e vështirë. Në këtë gjendje ashtu siç përmendet dhe ju ndjenja e “gurbetit” (qenies së huaj, larg)zë një vend tepër të rëndësishëm në jetën e njeriut. Por në cilat kjo gjendje bie në dorën e njeriut?! Unë pak më poshtë do të lexoj disa pjesë nga vepra me titull: “Kelimātu’l-Ḳiṣāri” (Fjalët e Shkurtra) e Baba Ṭāhirit.

Sipas mendimit të Baba Ṭāhirit gjëja më e rëndësishme për njeriun që të përftojë gjendjen e sigurimit të arritjes tek ndjenja e gurbetit, është aftësia e mendimit të njeriut për veveten.Natyrishtse dhe debati nëse gurbeti është një ndjenjëapo një vend, shtojmë se është një çështje e veçantë. Sado që njeriu të hetojë vetvetendhesa të hulumtojë rreth vetevetes, ai shikon se çdo shtresë e qenies së tij është një botënë vete.

Mjeshtër Dīnānī: Po, patjetër që është ashtu. Ashtu siç e kemi bërë të ditur me dhjetra herë më parë, njeriu pavarësisht kësaj përmase, trupi të vockël, ai është indeksi i mbarë botës. Brenda njeriut nuk ka një botë por ka me dhjetra,qindra botëra. Por ai ndonjëherë ai është i zënë me këtë botën shqisore.Njeriu ka një “uni “mutlaḳ” (absolut)” dhe një “uni “inḍimāmī” (të shtuar)”.

Këtu me këtë “unin e shtuar” për shembull kuptojmë këtë unini cili në këtë çast është ulur në ndenjëse dhe po bisedon me ju. “Uni i shtuar” ka shfaqje të larmishme. Por dhe përtej këtij “uni të shtuar” gjendet dhe “uni absolut”.Ky i fundit sado të lartësohet ai shfaq interes, lidhje, varësi tek një botë;mirëpo ai arrin tek një pikë të tillë sa tanimë ai ndërpret tërësisht çdo lloj lidhjeje me këdo gjithçka tjetër përveç Allāhut të Lartësuar (mā siuā Allāh).Ja pra gjendja e ndërprerjes së plotë të lidhjes, interesit, varësisë me këdo e gjithçka tjetër përveç Allāhut të Lavdëruar është vendi i fundit.Pra theksojmë se nuk ka ndonjë vend më të lartë se vendi i ndërprerjes së tërësishme të lidhjes me këdo e gjithçka tjetër përveç Allāhut të Madhëruar.

Forma më e gjërë, e hollësishme dhe gjithëpërfshirëse e kësaj çështjeje që ju përcollët nga Baba Ṭāhiri gjendet tek poeti, mistiku, i urti i madh Meulānā.Pothuajse “bejtu’l-gazeli” (lajtmotivi) imbarë poezive, veprave, mendimit dhe i filozofisë së Meulānës është pikërisht kjo fjalë, pra gurbeti.

I urti Meulānā e fillonme fjalën “hixhrān” (mërgim) veprën e tij me titull: “Methneui” (Dyvargëshet) pikërisht duke e nisur me thëniet: “shikājet ue ḥikajet” (ankim dhe rrëfim). Pra ai e zë atë fill me një dëshirë të zjarrtë për t’u bashkuar me atë gjë që është ndarë me “hixhrān” (mërgim). Pra ai ankohet nga “ndarja”.

Kuptimi i ndarjes së njeriut  nga një “aṣl” (thelb, natyrë) është një gjë që kërkon “tefekkur” (meditim, mendim). Ashtu siç bëtë të ditur dhe ju kjo nuk mund të ndodhë pa “tefekkurin” (meditimin, mendimin). Nëse njeriu nuk bëhet kureshtar për vetveten, nëse nuk e heton dhe nëse nuk i njeh shkallët e brendshme të tij, ai nuk mund t’i kapërcejë këto shkallë. Nëse ai përqendrohet dhe heton vetveten ai kupton se “aṣli” (thelbi, natyra) nuk është kjo botë, ai ka ardhur nga një botë tjetër dhe në çast e ndjen ndjenjën e gurbetit.

“Aṣli” (thelbi, natyra) ime është “aṣl” (thelb, natyrë) tjetër, atdheu im është një atdhe tjetër. Po unë linda në këtë atdhe, unë në këtë çast jetoj në këtë atdhe, unë nuk kam asgjë ndaj këtij atdheu. Por ashtu siç thotë dhe Shejkh Bāhāi:

Ky atdhe nuk është as Miṣri (Egjipti), ‘Irāḳueas Shāmi (Jordania, Palestina, Siria),

Ky atdhe është një vend i tillë që thjeshtnuk është një emër.

Atdheu “aṣlī” (thelbësor, natyror, i vërtetë) i njeriut është “lā mekānī” (mungesa e vendit) dhe “lā zamānī” (mungesa e vendit). Njeriu erdhi nga i “Ḥaḳḳu” (i Vërteti), nga “‘ālemu’l-murselāti” (bota e të dërguarave), nga “‘ālemu’l-mutlaḳi” (bota absolute). Këtu është “‘ālemu’l-muḳajjedāti” (bota e të kushtëzuarave). Ne këtu jetojmë nën kushte, rrethana. Krahas kësaj njeriu gjithmonë përkujton “‘ālemu’l-mutlaḳin” (botën absolute). Sigurisht ashtu siç paraqita dhe më lart njeriu i kupton të tëra këto vetëm në rast se është i zoti i “tefekkurit” (meditimit, mendimit). Çështja që Baba Ṭāhiri ka shenjuar këtu është boshti kryesor i mendimit të mistikut të madh Meulānā.

Larixhāni: Mjeshtërme lejen tuaj si fillim le të bëjmë një pushim të shkurtër dhe do të vazhdojmë pas tij...

***

Mjeshtër unë dua të vazhdoj me pyetjen që ngrita pak më lart. Ndjenja e gurbetit është një vend i lartë, madhështor që mund të arrijë njeriu. Ashtu siç përshkruat dhe ju i fortnderuar imzot kjo është një mīzān (peshore). Por nga cili drejtim kjo është një mīzān (peshore)?! Kjo është në drejtimin se njeriu i përket botës së lartë, madhështore dhe të përjetshme, ai ka një vend të lartë; por ashtu siç kanë shprehur bukur dhe të urtët ai është mbyllur si një zog në kafaz.

Njeriu e kupton këtë gjendje kur lexon poezitë e poetëve dhe të urtëve të mëdhenj si Feriduddīn ‘Aṭṭāri; por ai nuk mund ta bëjë këtë mbiemër shprehi për vetveten. Pra gurbeti nuk është një vend ku thjesht të ulesh dhe të ankohesh duke thënë: “ah i mjeri unë!” Gurbeti ështënjëvend ku unë duhet ta shikoj atë atdhe madhështor, duhet të bëj plane për të arritur tek ai dhe duhet të jetoj me qëllim që arrij tek ai.

Tekefunditdhedashuria nuk bart asnjë lloj kuptimi tjetër. Ashtu siç pohuat dhe ju pa urtësi nuk ka as dashuri.Shumë mirë por çfarëduhet të bëjmë që vështrimi ynë në drejtim të Baba Ṭāhirit të jetë nëthemelet e diturisë së urtësisë, pra e thënë ndyshe të jetë epistemologjik?!

Mjeshtër le të qëndrojmë pakëz mbi këtë çështje.Mullah Ṣadrā (Ṣadru’l-Muteel’lihīni)kanjëtefsīr (komentim) i cili e josh njeriun. Ḳur’āni Fisnik shpalos: “وَخُلِقَ الْإِنْسَانُ ضَعِيفًا“Ue khuliḳa’l-insānu ḍa‘īfān” (Dhe u krijuanjeriu i dobët).(Sūre Nisā’,28) Gjithashtu dheaisqaron që e ka pranuar se njeriuështë vazhdimishtnevojtar,pra njeriu nuk ngopet. Ja pra Mullah Ṣadrā e shqyrton në këtë drejtim dobësinë e njeriut dhe jo në drejtimin e qenies së njeriut të dobët si fizik në krahasim me qeniet e tjera.

Praainuk qëndron në një pikëtëcaktuar dhe të fiksuar. Ana e tij e ndjenjës së qenies nevojtar e ka mposhtur atë. Mjeshtër le ta shtjellojmë pakëz çështjen në këtë këndvështrim.

Mjeshtër Dīnānī: Po pohoj se është e vërtetë thënia se njeriu është gjithmonë nevojtar. Gjendet një komentim i Ḳur’ānit Kerīm që i përket filozofëve peripatetikë që merr për bazë “hejūlān” (lëndën e parë).Pra“hejūlā”është lënda e parë dhe e cila nuk është njohur ende. Sepse kur shkenca ose fizika e ditëve të sotmethotë lëndë, ato nuk bëjnë fjalë për atë lëndën e parë kur u krijua kjo botë.

Prapërsërisimsedallimimes lëndës për të cilën flet shkenca e fiziksë së ditëve tona dhe hejūlës (lëndës së parë të universit) nuk është një gjë që nuk dihet, njihet ende. Ana e njeriut që i përket pranimit të hejūlës (lëndës së parë) është e pafund. Pra nuk ka rëndësi se sa e ka pranuar lëndën e parë, sepse ai mund të pranojë rishtasatë.

Mistiku i madh Muḥjiddīn Ibn ‘Arabīunuk bën fjalë për “hejūlān” (lëndën e parë) në këtë pikëpamje;por ai e ndan mendjen në dy pjesë dhe sqaron se ka një “‘aḳlu’l-fā‘ili” (mendjevepruese)dhe“‘aḳlu’l-ḳābili” (mendje pranuese). Sipas kësaj teorie mendja që është kufizuar është“‘aḳlu’l-fā‘ili” (mendje vepruese) qënënkupton se kufiri i punës, veprimit të saj nuk është i pafund.Por“‘aḳlu’l-ḳābili”(mendja pranuese) ështëmendja e pakufizuar e cila pranon diturinë, njohurinë dhe urtësinë.

Pra kjo mendje e pranon të tërë diturinë, njohurinë dhe urtësinë nuk ka rëndësi senë ç’masë vijnë këto.Pra kjo mendje nuk ka kufi ndalimi në pranimin, proçesimin etëdhënave.Kësajne i themi ana “ḳābili”ose “hejūlānī” (pranuese).Kjo është arsyeja se filozofët tanëkësaj mendjeje i thonë “‘aḳlubi’l-ḳuūe” ose“‘aḳlu’l-hejūlānī”.Gjëja e synuar me termin “hejūlānī” është mosngopja e kësaj të fundit pavarësisht se sa të dhëna ju i ngarkoni.

Pra nuk ka rëndësi se sa të dhëna ju i ngarkoni kësaj mendjeje ajo nuk ngopet dhe thotë dua përsëri.Kjo mund të komentohet nëkëtë mënyrë në njëfarë drejtimi;por unë dua ta kaloj pakëz shpejt këtë. Gjithashtu gjendet dhe kahu kahu qenësor për tëcilin kanë folur një mori të urtësh.

Ata thonëse njeriu më tepër sheh qenien e njeriut dhe njeriu gjithmonë ka një horizont të hapur. Veçoria e njeriut është zotërimi i tij i një horizonti, pikëpamjeje të pafund. Ata e shëmbëllejnë këtë me horizontin, sepse sado të afroheni drejt horizontit afrohuni, horizonti rishtas shkon më tutje.Pra ju nuk mund të arrini kurrë tek vendikumbaron horizonti. Sa më shumë shkoni aq më tepër zgjerohet horizonti.

Qenia e njeriut është“ḍḥilu’l-lullāh” që përkthehet hija e Allāhut. Për këtë arsye ai zotëron horizontin e pafund; ky i fundit është tejet i gjërë dhe është gjithmonë i hapur ndaj qenies, pra nuk mbyllet kurrë. Duke përdorur këtu konceptet e filozofëve peripatetikë “ana infiālī” (ndikuese, vepruese),“ana hejūlānī” (e lëndë së parë),ose “ana ḳābili” (pranuese) është gjithmonë e hapur.Pra ajo nuk është e mbyllur në atë mënyrë që të mos pranojë diçka tjetër, sepse ajo ka mbaruar në çastin që mbyllet.

Disa e kuptojnë kështu dhe mendimin e aṣāletu’l-uxhūdit (bazës, thelbittëqenies). Madje dhe mendimin e qenies thelb të qenies së Mullah Ṣadrāsë...Nëse ju mendoni se natyra është baza,natyra është e kufizuar, e caktuar. Natyra  është e qartë që nga zanafilla.

Pra citojmë se është e qartë se çfarë është një pemë. Rishtas janë të qarta që në fillim se çfarë është një gjallesë, kafshë, milingonë, trumcak, zog. Por a është e qartë se çfarë është njeriu?! Njeriu bëhet i qartë se çfarë është vetëm në ditën e tij të fundit. Me ditën e tij të fundit kuptojmë frymën e tij të fundit.

Qeniaështë përherëegjërëdhenukmund të themi kurrë se çfarë ka më tej.Ju mund të thoni se kështu do ta çojë jetën një milingonë që nga dita e parë, por ju nuk mund të thoni kurrë se si do të jetë çasti pasardhës i një njeriu. Njeriu mund të ndryshojë njëqindetetëdhjetë gradë në çastin vijues.Një besimtar mund të bëhet një mohues në një çast dhe në të njëjtën kohë mund të ndodhë dhe krejtësisht e kundërta. Një mohues për tetëdhjetëvite mund të fitojë besimin e shkallës sëBājezīdBisṭāmīt ose një shkallë dhe më të lartë se besimi i tij.

Nenukmund të themi ja pra “ky është” për një njeri të tillë i cili ka horizontin e hapur. Ja pra kjo është dhe qenia bazëe qenies, pra qenia është thelbësorja, deri në atë masë sa pothuajse njeriu nuk ka natyrë. Ashtu siç vjershëron dhe Meulānā si më poshtë:

Z’in do hezaran men u ma ej exhāba men çē menem?!

Gush be beneh erbede ra dest meneh ber dehenem!

Çun kē men ez dest shodem der reḥ-ē men shishe menēh,

Ver benehi pa benehem her çē bējābem shikenem!

Vallë cili jam unë brendakëtyredymijë unëve nga ne?!

Vëriklithmës vesh dhe mos ma mbyll gojën time me dorën tënde!

Unëekam humbur aq keq veten timesa mos vër gota, shisheqelqi në udhën time,

Se nëse vë unë do të hedh këmbët e mia dhe do të thyej çfarë të gjej!

Po, mendja e njeriut është i pakufizuar,nuk ndalet; ju nuk mund ta lidhni me asnjë zinxhir atë, sepse e ka horizontin e hapur. Ja pra ky është dhe kuptimi i qenies bazë të qenies. Sepse njeriu është shfaqja e qenies dhe meqenëse qenia është baza ajo nuk mund të kufizohet. Këtë mund ta themi dhe për fjalët e Baba Ṭāhirit.

Larixhānī: Mjeshtër atëherë ne arrijmë në këtë përfundim që dashuria është pasuria, thesari më i madh i njeriut. Gjithashtu dhe e vërteta ose drejtimi i dashurisë ka të bëjë me qenien e të dashurit pasuria, thesari i njeriut.Njeriu jeton në këtë botë me Allāhun i Cili është i pafund dhe kjo botë është parathëniaebotës tjetër të tij. Pra nuk ka siguri nëse ai do të arrijë të dashurin e tij më vonë.Ja pra ky është kuptimi i qenies së pakufizuar dhe i pamundësisë së frenimit, përmbajtjes së njeriut.

Mjeshtër Dīnānī: Ja pra dhe ājeti ḳurānor: فَتَبَارَكَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِينَ”“Fetebāreke Allāhu aḥsenu’l-khāliḳīne”(I bekuar është Allāhu më i bukuri, më i miri Krijues).(Sūre Mu’minūn, 14)katëbëjëmenjë krijim të tillë.Pra ky ājet ḳurānor i cili bën fjalë për Allāhun e Lartësuar si Krijuesin mëtë bukur, më të mirëdhe krijimin e Tij të njeriut,atëherëkjopërkthehetse dhe njeriu është krijesa më e bukur, më e mirë. Shprehemi kështu pra se njeriuështëkrijesa më e bukur, më e mirë sepse asnjë krijesë, qenie tjetër nuk është e barabartë me të.

Larixhānī:Vallëamund të mendojmë në këtë kornizë dhetermin “taḳuīm”që preket në ājetin ḳurānor: “لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ فِي أَحْسَنِ تَقْوِيمٍ“Leḳadkhalaḳnā’l-insānefīaḥseni taḳuīmin”(Metëvërtetë e kemi krijuar njeriun në formën më të bukur). (Sūre Tīn, 4)?!

Mjeshtër Dīnānī: Po. Termi “taḳuīm” do të thotë “ḳiuām” (i arrirë, i pjekur) që nënkupton se njeriu zotëron arritjen, pjekurinë e pafund dhe horizontin e hapur. Njeriu nuk është i mbyllur; jeta, puna e njeriut të mbyllurkamarrë fund.Lërmëniqët’ua sqaroj me këtë poezi:“Çdo pikturë e shpirtit tënd gjithashtu është dhe shpirti yt”.Njeriu është i lidhur me mendimin se ç’është.Njeriu është vetë mendimi.

Domethënë ju jeni pikërisht ajo pikturë që është vizatuar në shpirtin tuaj. Krahas kësaj ajo pikturë nuk është e fiksuar. Pra ajo pikturë mund të fshihet dhe mund të vizatohet një tjetër.Nëshpirtintuajshfaqenvazhdimisht piktura të reja.Ja pra dhe ju jeni i përbërë ngakëto piktura. Ja pra ky është kuptimi i thënies:“El’ittiḥādu’l-‘ālimi me‘a’l-me‘alūmi” (bashkimi,njëjësimi i dijetarit me të diturën).Përsëri këtëshprehdhe thënia e urtë:“O vëllai im ti je i njëjtë me mendimin tënd”. Mefjalëtë tjera ti je gjëja që mendon, kështu qënëse mendon për pasurinë, thesarin atëherë je pasuri, thesar.Nëse mendon për postin,rutben, shkallën, vendin e lartë atëherë ti je pikërisht këto gjëra që numëruam.

Larixhānī: Ashtu siç përshkruan dhe Meulānā:

Përsa kohë qëkërkonmineralin e gurit të çmuar jekërkues i gurit të çmuar,

Përsakohë që rend pas një copë bukeje një kërkues i bukës.

Nëse e di të fshehtën e kësaj anektode je i ditur,

Çfarëdolloj gjëje qoftë ajo qëkërkon, ti je ajo.

Mjeshtër Dīnānī:Po, e tërë çështja është se ç’është ajo që kërkon,sepseti je gjëja që kërkon. Nëse ti kërkon një të dashur të përjetshëmdhetë pafund je i përjetshëm.Nësei dashuri yt është i pafund dhe ti je i pafund.

Larixhānī:Pomjeshtër,që të tërarub‘āirat e këtyre njerëzve të mëdhenj kërkojnë sqarime urtësie.

Mjeshtër Dīnānī: Epo, të tëra këtorub‘āirakërkojnë sqarime urtësie, ashtu siç kërkon dhe veprame titull:“Kelimātu’l-Ḳiṣāri” (Fjalët e Shkurtra) e Baba Ṭāhirit...

Larixhānī: Këtu teksa kemi bërë fjalë për fjalën “gurbet” duam që të flasim dhe për fjalën “gam” (brengë,hidhërim,shqetësim).Nëse gurbeti është hapjaehorizontit, ndjekja e asajvendmbërritjejemadhështore,zbulimi i atyre të fshehta enigmatike,në këtë rast këtu aështë fjala “gam” (brengë)sinonime me fjalën “gurbet” (qenie i huaj)?! Apo “gami” (brenga) është një gjë e shtuar “gurbetit”?!

Mjeshtër Dīnānī: Brenga është dhimbja e ndarjes, kurse gurbeti është largësia. Brenga është dhimbja e gurbetit.

Larixhānī: Por brenga e gurbetit është shumë e ëmbël.

Mjeshtër Dīnānī: Po, por ajo është e ëmbël bashkë me vështirësinë e saj, por gjithashtu është shumë e vështirë. Brenga është e ëmbël për të dashuruarin.Poetieka shprehur shumë bukur këtë: “Nëse ajo nuk brengë nuk do të ishte, kënaqësi në fytyrën e botës nuk do të kishte”. Unë dua t’iushtrojnjë pyetje për të sqaruar brengën:

Mendonisikur është një njeri 56 vjeç, që nuk e ka shijuar brengën aspak, i cili nuk e di as kuptimin efjalës brengë dhe kur përmendet kjo fjalë ai thotë: “Unë nuk e di se ç’është brenga”. Sipas jush ç’lloj njeriu është ky?!

Larixhānī: Epo ainuk është njeri.

Mjeshtër Dīnānī: Po,brenga është e vërteta e jetës së njeriut. Njeriu vazhdimisht ka gjendje, ndarje të ndryshme dhe takime, bashkime dhe vende të shumëllojshme, kështu që ai duhet ta durojëbrengën dhe si rrjedhojëdhimbjaendarjesështë e ëmbël. Po,nënvizoj se dhimbja e ndarjesështë sa shumë e vështirë aq dhe e ëmbël; sepse gjithmonë bart benda saj shpresën përbashkim dhe përderisa shpresa e bashkimit është gjallë takimit nuk para është aq e vështirë.

Nëse njeriu nuk është i pashpresë,ndonësë ndarja është pranishme tanimë me shpresën e bashkimitkjo ndarje nuk është dhe aq e vështirë për atë.Njeriu e duron brengën me shpresëne bashkimit,ja pra kjo është ëmbëlsia e jetës. Shija e jetës është tek shpresa e bashkimit.

Larixhānī:

Unë kam fjalë që flasin për mua dhe brengën time,

Jeta pa brenganukkakënaqësi.

Mjeshtër Dīnānī: Po, miratojsejetapabrenga nuk ka kënaqësi.Pikërisht ashtu siç ceket në poezinëqë sapolexuat,nëse nuk dotëkishte brenga,atëherë nuk do të kishte kënaqësi në çehren e kësaj bote.Kjo botë në të cilin jetojmë në përgjithësi është bota e bashkimevedhe tëkundërtave.Kështuqë mund të gjendet një ligësi pas çdo mirësie dhe mund të ketë një mirësi bashkë me një ligësi.

Çdobrengë ka një gëzim dhe çdo gëzim mund të përmbajë një brengë.Kjo botë nuk është bota e gjërave tëthjeshta ose absolute.Kjobotë nukështë bota e “vetëm” ose“e dëlirë”.Bota e dëlirëështëbotaemelekūtit (engjëllore).Kjo botë është një botë e gërshetuar,koklavitur, ndërlikuar.Natyrishtse ne duhet ta dimë këtë.Nësenjeriu e di këtë, atëherë jeta e tij qetësohet dhe ai mund ta kalojë jetën mëmirë.

Kështuqëkanjëbrengë pas gëzimit dhe ka një gëzim pas brengës. Ky është një sejru’s-sulūki(udhëtimi i përmirësimit etik,moral dhe shpirtëror)udhë kjo qëduhetkaluar, përshkuar. Ainjerii cilinuk përjeton brengënendarjes, nuk mund të shijojë as ëmbëlsinë e bashkimit.Vallë çfarë ështëūṣlati(takimi i ndërsjelltë)për një njeri që nuk e di se ç’është hixhrāni (emigrimi)?! Bashkimi nuk mund tëndodhë në mungesë tëndarjes, sepse ndarja dhe bashkimi janë së bashku. Të tëra këto të vërteta janë të pranishme në poezitë e Baba Ṭāhirit.

Larixhānī:Them se këtë kuptim duhet tëketëdheshoqëria me ṣabrin (durimin) e Baba Ṭāhirit.Ṣabri (durimi) është shoku më i mirë.

Mjeshtër Dīnānī: Po me të vërtetë ashtuështë.Pra nëse i dashuruari nuk tregon durim ai nukështë i dashuruar.Idashuruari duhet të jetë gjithmonë i duruar;sepse ai duhet të përjetojë, të ketë përvojën e ndarjes.Madje ai duhet të jetë i duruar dhe në këtë përvojën e ndarjes. Bashkëudhëtari i tij më i mirë është ṣabri (durimi).

Nëfaktkjo është një këshillë e përgjithshme në mënyrë gjithëpëfshirëse.Të themi të vërtetën tëtëra brengat e njeriut janë të kësaj natyre,pra njeriu duhet të jetë i duruar.Shprehemkështusepse nëse njeriu nuk është i duruar ainuk mund t’i durojë,përballojë vështirësitë e jetës. Jeta nuk është pabrenga.Kjogjendje nuk është vetëmjeta e një të dashuruari e cila është e mbushurmevështirësi që nga fillimi deri në fund,por është e vlefshme dhe për një njeri i cili jeton një jetë të rëndomtë. Si rrjedhojë themi se njeriu është i detyruar të kalojë nëpërgjembaçë, sepse udha e tij nuk ështëplotësisht e drejtë, tërësisht e pastër dhe e lehtë.

Larixhānī:Shumë mirë mjeshtër,tani duke e hequr brengën,ndarjen, shqetësimin, dashurinë,takimin e ndërsjelltë nga fushae mendimittëBaba Ṭāhiritdua që të vijmë tek jetajonë e përditshme.Megjithëseteknologjia e sotmeka krijuar kohë të lirë në jetën tonë, sërish ajo na ka hequr dhe disa raste nga dora.

Osele të përdorim këtu njëthënie më të saktëajo na ka grabitur disa gjendje nga dora.Mjeshtër çfarë shikoni ju në këtë çast si kriterin edurimit, brengës, ndarjes, përballimit, shqetësimit,dashurisë, takimit të ndërsjeltë dhe bashkimit?!

Mjeshtër Dīnānī: Fatkeqësishtkëtomarrje,shpenzime kohe teknologjike të cilat ju sapo i vutë në dukje, kaq të dendura brenda jetëssonë e kanë zvogëluar pakëz rastin e mendimit të njeriut,ndonëse nuk kanë mundurkurrë që ta zhdukin. Njeriu herë pas here bëhet i vetëdijshëm për aṣlin(thelbin)e tij si natyrë.Madje unëe shikoj gjendjen drejtuar ‘irfānit (urtësisë) dhe të njeriut i prekur thellësisht nga teknologjia e ditëve të sotme.

Njeriu në disa çaste bëhet i vetëdijshëm se nuk i përket kësaj bote dhe se këto teknologjinuk janëbaza, sepsenatyra e tij flet me vetveten.Unë i ndjej treguesit e urtësisë dhe tek njeriu i ditëve tona.Kjoështë e një gjendje pranishme;madje ndoshta drejtimi i njeriut të sotëm ndajurtësisë ështëshumë i tepërt senë të shkuarën, sepse ai është larguar nga gjendja e tij aṣlī (thelbësore, natyrore).

Tanimë njerëzit gjejnë pak raste për të menduar, pra ata janë më shumë të zënë me çështjet e jashtme. Kështu që ata nuk para gjejnërastin për te menduar rreth gjendjes së brendshme. E thënë ndryshe qëndrimi vetëm i njeriutështëzvogëluar.

Shikoni vini re tani me telefonin tuaj celular ju nuk jeni vetëm qorftë për një çast të vetëm. Për këtëarsye unë mundohem që të mos e përdor telefonin celular me synim që të mos e humb vetminë time.Pavarësisht kësaj teknologjia nuk është e përbërë vetëm nga telefonët celularë, por ajo ka me mijëra forma, mënyra dhe shfaqje.

Të moçmit kalonin më tepër kohë me vetveten. Ç’është e vërteta qëndrimi vetëm i njeriuttë ditëve tësotme është zvogëluar ndjeshëm;megjithatë secili nga ne mund të gjejë disa sekonda.Ato shkëndija janë të vlefshme për secilin.Japrakur njeriuendez atë shkëndijë dhekur mbetet vetëm mevetveten, ai për një çast është i vetëdijshëm se e ndjen gurbetin.

Larixhānī:Shumë mirë mjeshtër, por për fat të keq koha e programit tonë mbaroi. Përmbledhja e çështjes sonë është si vijon:“Njeriu në thelbin e veteszotëron një xhevahir të dhënë nga Allāhu i Lavdëruar,për këtë arsye ai duhet të qëndrojë më shumë vetëmme vetveten,duhet të jetë më tepër i zënë me brendësinë e tijdhe duhet ta zbulojë vetveten”.

Shumë mirë mjeshtër ne përfituam jashtë mase shumë nga sqarimet tuaja. Urojmë që ndjekësit tanë të dashur të kenë mbetur të kënaqur, të cilët ne i falenderojmë. Me dëshirën se do të takohemi në një tjetër program, iu themi mirëmbetshi së bashku me mjeshtrin tonë të nderuar.



Burimi : Medya Şafak