Analisti politik Robert Inlakesh thekson pafuqinë e Izraelit përballë polarizimit të brendshëm politik dhe kërcënimeve rajonale, duke pretenduar se shmangia e një lufte të mundshme rajonale është e mundur vetëm nëse Netanjahu hiqet nga detyra. Ai gjithashtu paralajmëron se bllokada ndaj Rripit të Gazës mund të shkaktojë që Hamasi dhe elementët e tjerë të rezistencës të aktivizojnë strategjinë e tyre të “ditës së kiametit”. Inlakesh, në analizën e tij, vlerëson se Izraeli nuk ka aktualisht kapacitetin për të fituar një fitore të sigurt në asnjë front.

Sipas disa raportimeve që i referohen zyrtarëve, Presidenti amerikan Donald Trump ka ndërprerë linjën e komunikimit me Kryeministrin izraelit Benjamin Netanjahu. Kjo ndodhi në një kohë kur presioni mbi Izraelin për çështjen e Gazës ishte në rritje dhe operacionet amerikane ndaj Jemenit ishin ndërprerë papritmas. A është gjithë kjo një lojë apo më në fund SHBA po i ushtron presion Izraelit?

Më 1 maj, u njoftua se këshilltari i sigurisë kombëtare të Trump-it, Mike Waltz, u shkarkua papritur. Sipas gazetës Washington Post, kjo ndodhi pjesërisht sepse Waltz kishte bashkëpunuar nga afër me Netanjahun për një sulm të mundshëm ndaj Iranit, para vizitës së tij në Zyrën Ovale – gjë që Trump e interpretoi si sfidim të autoritetit të tij.

Disa analistë thonë se, duke marrë parasysh që Waltz po nxiste për një luftë ndaj Iranit, shkarkimi i tij tregon se zërat pro diplomacisë brenda administratës Trump po i zbrapsin kundërshtarët e opozitës.

Ky ndryshim ndodhi në një periudhë kur bisedimet SHBA-Iran ishin bllokuar kryesisht për shkak të presionit të lobit izraelit, think-tankëve amerikanë dhe zyrtarëve izraelitë si Ron Dermer.

Më pas, papritur, më 6 maj, Trump njoftoi publikisht përfundimin e një fushate të dizajnuar për të rrëzuar qeverinë e Jemenit të udhëhequr nga Ensarullah në Sanaa.

Sipas mediave izraelite që i referohen burimeve qeveritare, Izraeli mbeti i shokuar nga përfundimi i operacioneve në Jemen dhe fakti që izraelitët u lanë përballë Ensarullah.

Më vonë u shfaqën më shumë informacione që thonin se administrata Trump kërkoi nga Izraeli të nënshkruajë një marrëveshje armëpushimi dhe të lejojë ndihma për Gazën.

Një tjetër pretendim i rëndësishëm është se Trump është aq i zemëruar me Netanjahun saqë ka ndërprerë kontaktet e drejtpërdrejta me të.

Edhe pse asnjëra palë nuk ka dhënë detaje zyrtare për përçarjen, Netanjahu publikoi një video në rrjetet sociale ku pretendonte se do të vepronte vetëm për të mbrojtur Izraelin.

Të premten në mëngjes u njoftua se Sekretari amerikan i Mbrojtjes, Pete Hegseth, do të anulonte vizitën e tij në Tel Aviv.

Për të kuptuar drejt këtë situatë, duhet të vendosen të gjitha zhvillimet e përmendura më lart në kontekstin e tyre. Duhet marrë parasysh edhe fakti që çdo anëtar i administratës Trump është thellësisht pro-Izraelit dhe ka marrë mbështetje të konsiderueshme nga lobet izraelite.

Mike Waltz u shkarkua dhe, sipas regjistrimeve audio të zbuluara nga The Grayzone, ai ishte përgatitur për një rol në qeveri nga lobi izraelit për një kohë të gjatë.

Për Waltz-in, u pretendua se bashkëpunoi me Netanjahun prapa shpinës së Trump-it dhe shtoi gazetarin Jeffrey Goldberg në një grup privat në aplikacionin Signal, ndërsa ruante bisedimet në një aplikacion izraelit. Megjithatë, Waltz nuk u shkarkua në mënyrën që u shkarkua John Bolton më parë, por u emërua Ambasador në OKB.

Pritet që ky post t’i jepej Elise Stefanik, një përkrahëse radikale e Izraelit, por kandidatura e saj u tërhoq për të ruajtur shumicën republikane në Kongres.

Nëse Trump po përpiqet të ndalojë përpjekjet e lobit izraelit për të rrëzuar negociatat me Iranin, pse paralajmëroi sanksione të reja pak ditë më parë? Të premten ai njoftoi se një rafineri e tretë kineze do të ndëshkohej për blerje nafte nga Irani. Kjo tregon se retorika dhe veprimet e Trump-it po ndjekin saktësisht axhendën e lobit izraelit dhe think-tankëve si WINEP dhe FDD.

Ka argumente që sugjerojnë se lobi pro-Izraelit në SHBA është i ndarë dhe kjo reflektohet edhe në administratën Trump, por nuk duhet harruar që fushata e tij është financuar nga miliarderë dhe drejtues teknologjie sionistë. Miriam Adelson, miliarderja më e pasur e Izraelit, ishte donatorja më e madhe e Trump-it.

Ajo është gjithashtu pronare e gazetës “Israel Hayom”, pro-Netanjahut historikisht, dhe e njëjta gazetë tani po raporton për përçarjen Trump-Netanjahu, duke nxitur spekulimet.

Sa i përket Jemenit, SHBA e përdori ofensivën si pretekst për të vendosur forca ushtarake në rajon – përfshirë sisteme mbrojtëse ajrore në vendet e Gjirit dhe veçanërisht në Izrael. Në mars, SHBA harxhoi mbi 2 miliardë dollarë duke pretenduar se “e asgjësoi” Ensarullah, por e kuptoi që një sulm tokësor ishte i nevojshëm për të ecur përpara. Ndërkohë, SHBA rriti praninë ushtarake në Mesdhe dhe po kryen zbulime ajrore mbi Liban për të mbledhur informacion mbi Hezbollah-un.

Edhe pse është e vështirë të dihet nëse ndarja Trump-Netanjahu është e vërtetë apo një taktikë “polici i mirë-polici i keq”, duket qartë se një sulm ndaj Iranit është afër.

Nëse Netanjahu e urdhëron një sulm, nga dëshpërimi ose si pjesë e një plani të përgatitur, SHBA do të përfshihet në një mënyrë ose tjetër.

Netanjahu është në një qoshe të ngushtë. Për të shpëtuar koalicionin e tij politik, në mars prishi armëpushimin në Gaza dhe riktheu ministrin e Sigurisë, Itamar Ben Gvir, në qeveri. Kjo i mundësoi që të shënjestrojë shefin e Shabak-ut, Ronen Bar, në fushatën kundër kundërshtarëve të tij.

Megjithatë, për shkak të mungesës së fuqisë punëtore dhe pamundësisë për të ndërmarrë një ofensivë të madhe tokësore pa dëmtuar rëndë sigurinë e Izraelit në fronte të tjera, Netanjahu zgjodhi një strategji urie ndaj Gazës. Tani ai kërcënon me një sulm të madh tokësor, por është e paqartë se çfarë do të arrijë përveç masakrës ndaj civilëve.

Gabimi i Netanjahut ishte zgjedhja që të ndalonte çdo lloj ndihme për Gazën – një vendim që u përqafua nga partnerët e tij ekstremistë në koalicionin fetar-sionist, të cilët e konsiderojnë këtë si një vijë të kuqe.

Kjo e vuri Netanjahun në një pozitë të vështirë, sepse BE, Britania dhe SHBA kanë frikë nga reagimi që mund të sjellë uria masive dhe tani po e shtyjnë Tel Avivin të lejojë ndihmat.

Në mes të kësaj, Netanjahu i premtoi komunitetit druzi se do të ndërhynte në Siri në emër të tyre. Ndërsa jepte sinjale për normalizim me regjimin në Damask dhe merrte pjesë në bisedime “të drejtpërdrejta” për çështje sigurie sipas një raporti të Yediot Ahronot, nuk kishte kërcënim real nga Siria. Megjithatë, nëse tensionet me druzët në jug rriten, mosmbajtja e premtimeve mund të shkaktojë probleme serioze me oficerët druzë në ushtrinë izraelite.

Izraeli është i përçarë, nën presion ekonomik dhe kjo paqëndrueshmëri mund të përshkallëzohet në një krizë të gjerë.

Në frontin libanez, Hezbollah po përgatitet të godasë për të dëbuar Izraelin nga vendi dhe për të marrë hak për vrasjen e udhëheqësit të tyre, Hasan Nasrallah.

Ndërkohë në Gaza, nëse Izraeli përpiqet të vdesin të gjithë nga uria, kjo mund të shkaktojë që Hamasi dhe grupe të tjera të aktivizojnë “opsionin e ditës së kiametit”. Askush nuk do të pranojë të shohë popullin e vet duke vdekur nga uria.

Sa i përket Ensarullah në Jemen, është e qartë se nuk do të ndalen pa një ofensivë tokësore – do të vazhdojnë të godasin Izraelin me raketa dhe dronë.

Situata është e tillë që Izraeli nuk mund të mposhtë asnjë nga armiqtë e tij – të gjithë janë radikalizuar për shkak të masakrave ndaj popujve të tyre. Me fjalë të tjera, Izraeli nuk mund të fitojë në asnjë front dhe ka nevojë për një dalje. Irani shihet si lideri i opozitës ndaj Izraelit dhe për këtë arsye dëshirohet një konflikt me të. Por Irani është tepër i fuqishëm dhe SHBA nuk mund ta mposhtë me armë konvencionale – një luftë e gjerë do të ishte vetëvrasje rajonale.

Trump më parë kishte deklaruar se çdo sulm ndaj Iranit do të udhëhiqej nga Izraeli dhe SHBA do të merrte pjesë – një ide që tregon se në Uashington po shqyrtohet mundësia e një konflikti të kufizuar.

Situata e Netanjahut, pavarësisht nëse ndarja me Trump-in është reale apo jo, tregon se opsioni për një sulm ndaj Iranit është afër.

Kjo do të tërhiqte vëmendjen nga të gjitha çështjet e tjera, do të pengonte përkohësisht negociatat SHBA-Iran dhe mund të mbyllte disa fronte rajonale.

Nëse goditen objektet bërthamore të Iranit me armë konvencionale, mund të shtyhet programi bërthamor disa vjet pas. Strategji të tjera si vrasje të liderëve të lartë apo luftë hibride janë gjithashtu të mundshme – por ato do të ishin goditje simbolike që Irani mund t’i përballojë.

Pas kësaj, do të jetë e nevojshme që SHBA të ndërhyjë pasi Irani do të godasë bazat ushtarake izraelite dhe ndoshta edhe rrjetin elektrik apo portet. Valët e raketave do ta paralizonin fuqinë ajrore të Izraelit, duke e detyruar atë të përdorë baza alternative si Qipro.

Pyetja atëherë do të jetë: Çfarë do të bëjë Hezbollah-u? Nëse vendos të sulmojë, kjo do të tronditë ushtrinë izraelite dhe do të kërkojë ndoshta edhe sulme ajrore nga SHBA. Siç kam shkruar më parë, në këtë rast, faktori i paparashikueshëm është Hamasi – dhe me gjenocidin që po përjeton populli i tij, pak gjë mund të parashikohet.

Nëse SHBA dhe Izraeli supozojnë se Irani – që në të kaluarën ka qenë pragmatik – do të shmangte një luftë totale në rast të një sulmi të kufizuar amerikan, atëherë ata mund ta shohin këtë si një avantazh. Për SHBA, kjo mund të krijojë një terren për të detyruar një zgjidhje për luftën me shumë fronte që po vazhdon.

Disa mund të pyesin pse Irani nuk do ta shkatërronte menjëherë Izraelin – përgjigjja është e qartë: armët bërthamore. Pa hyrë në çdo detaj, Netanjahu duket se është në një pozicion ku një sulm ndaj Iranit është më i mundshëm për të. Dhe nëse SHBA është përballë tij, kjo mund të ndihmojë në uljen e tensioneve me Teheranin.

Një interpretim tjetër për përçarjen Trump-Netanjahu është se kjo është një teatër i krijuar për ta bindur koalicionin e tij të ashpër që të pranojë ndihmat për Gazën. Nëse Netanjahu shihet se sfidon Trump-in për çështjen e armëpushimit por më pas lejon ndihma për Gazën, mund t’i bindë radikalët si Ben Gvir se bëri gjithçka që mundi për armëpushimin dhe sakrifikoi vetëm ndalimin e ndihmave.

Një tjetër arsye pse kjo duhet marrë seriozisht është sepse mund të ndodhë shumë papritur. Izraeli është i dobët dhe ekstremizmi i Netanjahut nuk ka kufij. E vetmja mënyrë për të shmangur një luftë rajonale është shkarkimi i Netanjahut.