Shumë mirë por a ka Allāhu i Lartësuar një uexhh (fytyrë)?! Uexhhi (fytyra) e Tij është teuexhxhuhu (drejtimi, fytyra) që Ai ka ndaj botës. Nëse i Vërteti i Bekuar nuk do të kishte një teuexhxhuh (drejtim, fytyrë) për shembull ndaj detit, vallë a do të mund të ishte deti det?! Si rrjedhojë përkufizojmë se mbarë bota nuk është asgjë në mangësi të teuexhxhuhut (drejtimit) të Tij. Nëse hiri, ndihma, vullneti i të Vërtetit të Bekuar do ta kthejë fytyrën qoftë për një çast të vetëm nga bota, atëherë kjo botë nuk do të mund të jetë më botë dhe do të asgjësohet duke shkuar një herë e mirë në errësirën e asgjësë, mosqenies. Ndihma, vullneti i të Vërtetit të Bekuar është drejtimi, fytyra e Tij. Edhe fjalëza “uexhh” vjen nga fjalëza “teuexhxhuh”, fjalëza “uexhh” është trajta e formatit “tefe‘ul”. Drejtimi ndaj diçkaje do të thotë kthimi i fytyrës së dikujt në një vend të caktuar.

Çfarë Do Të Thotë Uexhhullāh (Fytyra E Allāhut)?! Uelājjeti (Kujdestaria) Është E Fshehta E Risāletit (Qenies I Dërguar)

Ismā‘īl Menṣūrī Lārīxhānī: Me emrin e Allāhut, Gjithëmëshirshmit, Mëshirëplotit. Përshëndetje shikues të dashur, ndjekës të çmuar dhe ndjekës të përhershëm të programit tonë me titull: “Ma‘rifet” (Urtësia), me urimin e selāmit (paqes). Ne iu shprehim falenderimet tona nga zemra për dashurinë, interesimin, ndjekjen me udhë të ndryshme të programit tonë dhe në veçanti të krijimit të kontaktit me ne.

Fillojmë të shëtisim në kopështin plot me trëndafila të mendimeve të çiltra, gjithëpërfshirëse dhe të thella të ḥakīm Fejḍ Kāshānīt. Ky i urtë madhështor, kishte treguar një mund jashtëzakonisht të madh që kishte të bënte me zgjidhjen e çështjeve të filozofisë dhe urtësisë së atyre ditëve. Fejḍ Kāshānī është një personalitet interesant që ka mendime mjaft të larta në luginën e diturisë, njohurisë dhe urtësisë.

Ne kemi zgjedhur një fragment nga vepra me titull: “El-Kelīmātu’l-Meknūne” (Fjalët e Fshehta) e Fejḍ Kāshānīt në masën, shkallën e një pike uji nga pafundësia e të fshehtave të tij. Sqarimet e çmuara të mjeshtrit tonë në këtë çështje, do të kenë hedhur dritë lidhur me fragmentin e lartpërmendur. Fragmenti që kemi zgjedhur është kështu:

“Sado që ḳerrūbīnët e mele’u’l-a‘lās qëndrojnë në vendin e “leu deneutu” dhe muḳarrebīnët e ḥaḍretu’l-‘uljās thonë “Ne nuk mund të të njihnim me të drejtë (ashtu siç e meriton)”, duke qenë se ājeti i nderuar ḳurānor “lā tudrikuhu’l-ebṣāru” (Atë nuk mund ta konceptojnë sytë, shikimet) përfshin çdo shikues dhe dëshmia hyjnore “Allāhu është fshehur dhe nga mendjet ashtu siç është fshehur nga sytë” i ka bërë muḥarrik (lëvizës) çdo shikues dhe zotërues mendjeje, burrat e Allāhut, sytë që e shohin Atë thonë “Unë nuk adhuroj një Zot që nuk e shoh” dhe ecin në xhaden e “Nëse perdet do të hiqeshin, ngriheshin, bindja ime e prerë nuk do të shtohej më shumë”. Po, nuk ka një rrugë që të çon në thelbin e të vërtetës; sepse ajo ka përfshirë çdo gjë. Si rrjedhojë i përfshiri, i rrethuari nuk mund ta dijë përfshirësin, rrethuesin. Dhe konceptimi i gjithçkaje nuk mund të ndodhë pa përfshirjen. Përderisa nuk konceptohet diçka, nuk ka mundësi që të krijohet një dituri, shkencë rreth saj”.

Mjeshtër Dīnānī: Me emrin e Allāhut, Gjithëmëshirshmit, Mëshirëplotit. Ne e nisim mësimin e kësaj mbrëmjeje duke cituar se ashtu siç bëmë të ditur dhe në programin tonë të kaluar, veprat e Fejḍ Kāshānīt që është më shumë i famshëm, njohur për qenien akhbāri dhe njëkohësisht ḥakīm (i urtë) janë mjaft tepër. Kjo vepër e përmbledhur që ju keni zgjedhur në gjirin e kaq shumë veprave të tij ka një atmosferë, mjedis të veçantë. Në të vërtetë mund të themi se kjo përmbajtja e kësaj vepre ka përfshirë brenda saj mbarë mbarë veprat e tij të tjera. Këto janë fjalë të kriptuara, simbolike, të fshehta dhe të fshehura. Nëse do ta shikojmë nga një aspekt i bukur, do të shohim se tërësia e fjalëve të mbledhura në veprën e sipërcituar është marrë nga ājetet ḳurānore, lajmet dhe rrëfimet e Ehli Bejtit (p.m.t.). Po, është e vërtetë se Fejḍ Kāshānī ka folur me gjuhën e urtësisë, megjithatë krahas kësaj ai nuk ka thënë qoftë një fjalë të vetme që nuk është mbështetur në ājetet e Ḳur’ānit Famëlartë dhe lajmeve dhe rrëfimeve të ‘iṣmetit (pafajësisë) dhe ṭahāretit (pastërtisë) të Ehli Bejtit (p.m.t.).

Sepse ai ishte një akhbāri i vërtetë dhe një zotërues i jashtëzakonshëm i lajmeve dhe rrëfimeve. Meqenëse është dhe një ‘ārif (i urtë) në të njëjtën kohë, ai ka mundur të përfitojë në formën, mënyrën më të bukur dhe nga urtësia e Ḳur’ānit Fisnik. Fejḍ Kāshānī është njëri nga ata personalitete që vërteton aforizmat e të urtëve në formën se njeriu duhet të kapërcejë, tejkalojë veten. Njeriu kur mbetet në atë etapën, fazën e parë nuk mund të shënojë ndonjë përparim dhe nuk mund të recitojë kaq fjalë të thella. Fejḍ Kāshānī ka kapërcyer, tejkaluar veten. Ky është suksesi më i madh i tij. Kapërcimi i vetes ka bërë të mundur që duke përfituar nga ājetet ḳurānore, lajmet dhe rrëfimet e Ehli Bejtit (p.m.t.) të arrijë në këto të gjëra të fshehta dhe delikate.

Lārīxhānī: Mjeshtër i nderuar, vallë a keni mundësi që ta hapni, qartësoni pakëz fjalëzën ‘arabe “meknūn” që ceket në titullin e veprës së mësipërme?! Sepse dhe Ḳur’āni Kerīm urdhëron kështu: “فِي كِتَابٍ مَكْنُونٍ” “Fī Kitābin meknūnin” ((Thelbi i tij gjendet) Në një Libër të fshehtë, të ruajtur mirë). (Sūre Uāḳi‘a, 78)

Mjeshtër Dīnānī: Përgjigjemi se po, natyrisht që mund ta hapim. Ju bëtë një pyetje shumë të bukur. Fjalëza ‘arabe “meknūn” do të thotë diçka që nuk do të mund ta arrijnë njerëzit e ḍḥāhirit (anës së dukshme, jashtme). Kuptimi i kësaj fjale është “i fshehtë”. Domethënë ne gjithmonë shikojmë një anë, përmasë të dukshme, jashtme në ājete, lajme dhe rrëfime; mirëpo ne nuk mund të arrijmë lehtë-lehtë në anën, përmasën e brendshme, padukshme, fshehtësitë, të fshehtat dhe thellësitë e tyre. Fjalëzat që Fejḍ Kāshānī ka thënë këtu janë të fshehta; pra janë “meknūnātet” (të fshehtat) e ājeteve. Gjithashtu dhe në fragmentin që lexuam qëparë, ai merr shtysë nga një rrëfim ku Xhibrīli (p.m.t.) ka shpalosur: “Nëse do të afrohem një hap më tej digjem”, në postin e “leu deneutu”. Fejḍ Kāshānī mund të bëjë thjesht dhe vetëm një përgjithësim në një vend ku Xhibrīli (p.m.t.) që është një engjëll muḳarreb (më i afërt me Allāhun: Media e Lirë) është shprehur kështu.

Kjo nuk është vetëm gjendja e Xhibrīlit (p.m.t.) por është gjendja e mbarë engjëjve. Vetë kryeengjëlli Xhibrīl (p.m.t.) e kishte shoqëruar deri në një shkallë, vend të caktuar të nderuarin Vulë të Lajmëtarëve (p.q.m.t.) në natën e Mi‘rāxhit (ngritjes mbi shtatë qiejt: Media e Lirë). Mirëpo në fund në fundit ai kishte ardhur, arritur në një vend të tillë, ku tanimë nuk kishte mundur që të përparonte më përtej tij. I dërguari i Allāhut (p.q.m.t.) i bën zë duke e ftuar: “Eja dhe ti”, kurse ai kthen përgjigjen: “Nëse do të afrohem një hap më tej flatrat, krahët e mi digjen”. Kjo nuk është një flatër, ose krah i zogut por është krahu i fuqisë dhe mendjes. Te‘aḳḳuli (meditimi) është krahu i fuqisë dhe është një krah qenësor. Pra vetë Xhibrīli (p.m.t.) beson se nuk do të mund të bëjë më shumë, nuk do të mund të shkojë më tepër se kaq si qenie. Fejḍ Kāshānī duke përgjithësuar këtë fjalën e Xhibrīlit (p.m.t.) e thotë këtë me gjuhën e ḳerrūbinëve të mele’u’l-a‘lās (engjëjt më të afërt me Allāhun në burimin, prejardhjen më të lartë: Media e Lirë) të kryesuar, udhëhequr nga vetë Xhibrīli (p.m.t.).

Më pas duke u ngjitur një shkallë më lart, ai bën për muḳarrebīnët e ḥaḍretu’l-‘uljās (të fortnderuarit më të lartë: Media e Lirë) fjalë. Vallë çfarë kishte thënë vetë i nderuari Vulë e Lajmëtarëve (p.q.m.t.)?! “Ne nuk mund të të njihnim me të drejtë (ashtu siç e meriton)”. Kjo thënie tregon aq shumë gjëra sa ç’të të them... Kush është ai që e thotë këtë?! Ṣāḥibu’l-muuaḥḥidīni (zotëriu i njëjësuesve), ekberu’l-makhlūḳāti’l-‘ālemi’l-ūxhūdi (krijesa, qenia më e madhe e botës së qenies), aḳrabu’l-insāni li’l-lāhi (njeriu më i afërt me Allāhun e Madhëruar)... Pra “Ne nuk mund të të njihnim me të drejtë (ashtu siç e meriton)” dhe “Ne nuk mund të të adhuronim ashtu siç i ka hije postit Tënd”. Teksa pjesa e parë e fragmentit u përket thënieve të engjëjve, pjesa e dytë e fragmentit u përket fjalëve të të nderuarit Vulë të Lajmëtarëve (p.q.m.t.). Tanimë ky vend është një post i ‘axhzit (dobësisë, mangësisë, paaftësisë, pamjaftueshmërisë: Media e Lirë).

Më tej ai bën për një gjë tjetër fjalë - e cila mbase në dukje konceptohet sikur bie ndesh me këtë dhe këto fjalët e tij i nënvizon me këtë ājet të nderuar ḳurānor: “lā tudrikuhu’l-ebṣāru” (Atë nuk mund ta konceptojnë sytë, shikimet). Pra në njëfarë mënyre janë dëshmuar fjalët e engjëjve dhe të të nderuarit të dërguar të Allāhut (p.m.t.) në gojë. Shprehemi kështu sepse nuk ka asnjë sy që të mund të shikojë të Vërtetin e Bekuar dhe të Madhëruar. E kundërta (Ai i shikon sytë). Por nga cila dëshmi hyjnore përfiton Fejḍ Kāshānī?! “Allāhu është fshehur dhe nga mendjet ashtu siç është fshehur nga sytë”. Çdo mendje ka një ḥixhāb (mbulesë, perde). Shumë mirë, por çfarë është ḥixhābi (mbulesa, pengesa, perdeja: Media e Lirë)?! Ḥixhābi është gjëja që ngulet, rrënjoset si një pengesë përpara mendjes dhe përcakton ḥaddin (kufirin, limitin) e saj. Pra dhe mendja ka një kufi. Ky është një ḥixhāb i tillë që mendja nuk mund as ta masë, as ta peshojë dhe as ta kapërcejë atë.

Më vonë Fejḍ Kāshānī pasi ka përcjellë këto dy rrëfime, e ndryshon stilin e tij dhe kontekstin, kuptimin e çështjes. Atëherë pa le të shohim dhe fjalët e Emīru’l-Mu’minīnit (Prijësit të Besimtarëve) ‘Alī Ibn Ebī Ṭālibit (p.m.t.). Shikoni se çfarë do të thotë shī‘īzmi në të vërtetë. Ja pra kuptojeni pikërisht nga këto fjalë se çfarë do të thotë... Ah sikur muslimanët të mendonin se çfarë kuptimi kanë këto fjalë! “Unë nuk adhuroj një Zot që nuk e shoh”. Pra kjo do të thotë “Nëse nuk e shoh Atë, as nuk e adhuroj”. Mirëpo ājeti i nderuar ḳurānor, lajmet dhe rrëfimet paraardhëse lajmërojnë “lā tudrikuhu’l-ebṣāru” (Atë nuk mund ta konceptojnë sytë, shikimet), pra Atë nuk mund ta shohë asnjë sy. Çfarë lloj dallimi ka mes këtyre dy shikimeve?! Kuptojeni çështjen nga këtu... “Nëse perdet do të hiqeshin, ngriheshin, bindja ime e prerë nuk do të shtohej më shumë”.

Vallë çfarë urdhëron imzot Emīru’l-Mu’minīni (Prijësi i Besimtarëve) ‘Alī Ibn Ebī Ṭālibi (p.m.t.) kundrejt këtyre ḥixhābāteve (mbulesave, perdeve) për të cilat bëra pakëz shparë fjalë?! Thënia në fjalë nënkupton se madje dhe nëse perdet do të hiqeshin, ngriheshin mes Allāhut dhe tij, përsëri bindja e tij e prerë nuk do të ndikohej asnjë grimcë. Domethënë dhe kur ka mbulesë, perde, ç’është e vërteta për të është sikur të mos ketë. Pra nuk ka një mbulesë, perde “për të”. Njëra është gjuha e nubuūetit (lajmësisë) dhe tjetra është gjuha e uelājjetit (kujdestarisë). Sigurisht se këtu nuk duam të themi se nubuūeti (lajmësia) bie ndesh me uelājjetin (kujdestarinë). Fjala vjen nëse organizatat famëkeqe terroriste si El-Ḳāide, ISIS, Boko Ḥarrām, Brigadat e Kuqe, Brigada Azov, Esh-Shebāb, ETA, IRA, kartelet latine të drogës, PKK, Xhebhetu’n-Nuṣrā, etj. do t’i kishin lexuar këto lajme dhe rrëfime, si dhe do ta kishin njohur Maḳāmu’l-Eḥadijjetin (Postin e Njëshmërisë) ashtu siç e njihte Emīru’l-Mu’minīni (Prijësi i Besimtarëve) ‘Alī Ibn Ebī Ṭālibi (p.m.t.), atëherë ato nuk do të kishin bërë kaq shumë gjakderdhje, gjenocide, krime, masakra dhe nuk do t’i kishin hapur rrugën kaq shumë rrënimeve dhe shkatërrimeve mbi tokë.

Fejḍ Kāshānī në njërën anë flet për pamundësinë e kalimit, ngjitjes, përparimit më tej të kryeengjëllit Xhibrīl (p.m.t.) dhe në anën tjetër flet për ḥadīthin e ṣāḥibu’l-muuaḥḥidīnëve (zotëriut të njëjësuesve) “Ne nuk mund të të njihnim me të drejtë (ashtu siç e meriton)”. Dhe si përfundim përcjell fjalët e Emīru’l-Mu’minīnit (Prijësit të Besimtarëve) ‘Alī Ibn Ebī Ṭālibit (p.m.t.).

Ndoshta këtu mund të vijë një keqkuptim në rend të ditës. Nëse dëshironi le të mundohemi që këtë ta asgjësojmë menjëherë këtu: Kumtojmë kështu sepse disa njerëz mund të mendojnë se ne themi se i nderuari ‘Alī (p.m.t.) është, qëndron më lart se i dërguari i Allāhut Muḥammed Muṣṭafāi (p.q.m.t.). Jo, kjo nuk është gjëja që desha të them. Që të tërë ata janë një nūr (dritë) i vetëm. Nūri (drita) i të nderuarit Vulë të Shkallës (p.q.m.t.) është në të anën e brendshme, fshehtë të të nderuarit ‘Alī (p.m.t.). Si rrjedhojë njerëzit tanë pikë së pari duhet ta dinë se ne nuk i përcjellim këto lajme dhe rrëfime nga vetja jonë, por i përcjellim nga një mori burimesh. Të tëra këto rrëfime janë mustened (të mbështetura në një sened (zinxhir i vërtetë përcjelljeje: Media e Lirë). Ishte pikërisht Fejḍ Kāshānī ai i cili i grumbulloi, mblodhi të tëra këto dhe ashtu siç e dimë ai fundja ka aftësinë, autoritetin e duhur për ta mund ta bërë këtë duke qenë se është akhbāri.

Si rrjedhojë ai e dinte më mirë se cilido muḥaddith tjetër shëndetin e zinxhirit të përcjelljes së këtyre rrëfimeve. Nëse këtë punë do ta kishte bërë dikush tjetër që nuk ishte akhbāri, atëherë ne mund të pretendonim se ai nuk i kishte kuptuar këto. Kurse Fejḍ Kāshānī njëkohësisht është një muḥaddith që zotëron dhe senedet (zinxhirët e përcjelljes) e tyre. Atëherë si t’i bashkojmë këto rrëfime?! Tekefundit këto janë rrëfime të besueshme. Përmbledhja e tyre është kjo: Fjalët e të nderuarit Emīru’l-Mu’minīni (Prijësit të Besimtarëve) ‘Alī Ibn Ebī Ṭālibit (p.m.t.) burojnë nga brenda, e fshehta kurse fjalët e të nderuarit Vulë të Lajmëtarëve (p.q.m.t.) rrjedhin nga jashtë, e dukshmja. I dërguari i Allāhut (p.q.m.t.) është i ngarkuar me të dukshmen; risāleti (dërgesa) e tij është i dukshëm dhe është i ndërtuar me ftesën, grishjen e njerëzve: Pikërisht detyra që ai ka çuar plotësisht në vend: “E folura me njerëzit sipas aftësisë së konceptimit të mendjeve të tyre”.

Risāleti (dërgesa) është i dukshëm si pasojë e natyrës së tij, kurse uelājjeti (kujdestaria) e të nderuarit Prijësit të Besimtarëve (p.m.t.) është e fshehtë. Madje dhe nëse ato pesë vitet e khilāfetit (mëkëmbjes, prijësisë, udhëheqjes: Media e Lirë) të Emīru’l-Mu’minīnit (p.m.t.) nuk do të ishin, sërish kjo gjendje nuk do t’i pakësonte asgjë nga posti i tij që gëzon. Vallë a do të humbte uelājjeti (kujdestaria)?! Jo. Madje dhe nëse ai nuk do të ishte khalīfe (mëkëmbës) qoftë për një ditë të vetme, përsëri uelājjeti (kujdestaria) i tij, do të ishte një uelājjetu’l-kul’lijje (kujdestari e përgjithshme, plotë). Imzot Emīru’l-Mu’minīni ‘Alī Ibn Ebī Ṭālibi (p.m.t.) është një ueli (kujdestar) deri në pafundësi. Ueliu (kujdestari) është gjuha e të brendshmes dhe ai flet me gjuhën e të brendshmes. Si rrjedhojë ai duke folur me gjuhën e të brendshmes, sakaq thotë: “Unë nuk adhuroj një Zot që nuk e shoh”, kurse i nderuari Vulë e Lajmëtarëve (p.q.m.t.) duke folur me gjuhën e të jashtmes thotë: “Ne nuk mund të njihnim me të drejtë (ashtu siç e meriton)”.

Lārīxhānī: Sigurisht se dhe i dërguari i Allāhut (p.q.m.t.) ka patur vende ku ka folur me gjuhën e të brendshmes: “Kush më sheh mua ka parë të Vërtetin”.

Mjeshtër Dīnānī: Po, ai flet me gjuhën e uelājjetit (kujdestarisë) këtu. I nderuari Vulë e Lajmëtarëve (p.q.m.t.) ka folur hem me gjuhën e risāletit (dërgesës) dhe hem me gjuhën e uelājjetit (kujdestarisë). Uelājjeti (kujdestaria) është e brendshmja, fshehta e risāletit (dërgesës). Çdo gjë që ishte tek i nderuari prijës (p.m.t.) në fund të fundit ishte e pranishme dhe tek i nderuari Vulë e Lajmëtarëve (p.q.m.t.). Dallimi, ndryshimi i këtushëm është se risāleti (dërgesa) ishte nën detyrën, përgjegjësinë e të nderuar Vulë të Lajmëtarëve (p.q.m.t.), kurse i nderuari Prijës i Besimtarëve ‘Alīu (p.m.t.) nuk ishte resūl (i dërguar); por ishte ueli (kujdestar).

Lārīxhānī: Aṣāletu’l-uelājjeti ḥaḳīḳatu’n-nubuūeti (Fisnikëria, thelbi i kujdestarisë është e vërteta e lajmësisë).

Mjeshtër Dīnānī: I nderuari Emīru’l-Mu’minīni (p.m.t.) zotëron të vërtetën e të nderuarit të dërguar të Allāhut (p.q.m.t.); por nuk zotëron të dukshmen, jashtmen e risāletit (dërgesës). Si rrjedhojë këtu nuk duhet të mendohet se ne po e çmojmë të nderuarin ‘Alī (p.m.t.) më lart se të nderuarin Vulë të Lajmëtarëve (p.q.m.t.). Gjithashtu dhe Fejḍ Kāshānī ka bërë kujdes në këtë pikë. Ai është një i urtë hem akhbāri dhe hem muḥaddith. Ky i fundit i ka grumbulluar dhe mbledhur në një mënyrë të ndërgjegjshme këto lajme dhe rrëfime. Më pas ai shton këtë ājetin e nderuar ḳurānor:   وَالْمَغْرِبُ ۚ فَأَيْنَمَا تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّهِ ۚ إِنَّ اللَّهَ وَاسِعٌ عَلِيمٌ” “Uelil’lāhi el’meshriḳu ue’l-magribu feejnemā tuuel’lū fethemme uexhhu’ll-llāhi inne’ll-llāhe uāsi‘un ‘alīm”. (Dhe të Allāhut janë Lindja dhe Perëndimi dhe kudo që të ktheheni, rrotulloheni do të gjeni drejtimin, fytyrën e Allāhut atje. Nuk ka dyshim se Allāhu është shumë i gjërë dhe shumë i ditur). (Sūre Beḳare, 115)

Shumë mirë, por çfarë do të thotë kjo?! Dhënia përgjigje e kësaj pyetjeje është disi problematike dhe shqetësuese për njerëz të rëndomtë si puna jonë. Ne kur shikojmë përreth nesh shohim detrat, lulet, malet, pemët, shkëmbinjtë, zogjtë, etj. Megjithatë kur dikush bëhet një i urtë i arrirë, përkryer dhe i plotë, ai pavarësisht se shikon pamjen fizike të vargut të gjërave të mësipërme, ai në të vërtetë sheh Allāhun në secilën fytyrë të këtyre, ai dëshmon shikon dritën e të Vërtetit të Bekuar dhe të Madhëruar në dukjen e krijesave, shfaqjen e qenieve. Gjithashtu si gjëja që Fejḍ Kāshānī ka përcjellë në ḥadīthet e mësipërme ashtu dhe gjëja për të cilën fola pakëz më parë është një ru’jet (pamje, shikim). Teksa e para është e dukshme, ose shihet në dukje (që ky është ru’jeti (shikimi i kujdestarisë): Media e Lirë), tjetra shikon vetëm dukjen, shfaqjen në mangësi të së dukshmes. Vallë a ka shfaqja një dobi, vlerë në mungesë të së dukshmes?!

Nëse e shikojmë të dukshmen në dukje, shfaqje, atëherë ky është një shikim kujdestarie dhe është një shfaqje e ājetit të nderuar ḳurānor: “Kudo që të ktheheni, rrotulloheni do të gjeni drejtimin, fytyrën e Allāhut atje”. Nuk jemi ne ata të cilët e thonë këtë por është vetë Ḳur’āni Famëlartë. Ju në këtë pikë mund të bëni pyetjen se çfarë kuptimi ka fytyra e Allāhut?! Që të tërë muslimanët e lexojnë këtë ājet të nderuar ḳurānor. “Vendi ku ju bëni teuexhxhuh (drejtoheni, ktheheni, rrotulloheni) është fytyra e të Vërtetit të Bekuar”. Fjalëza ‘arabe “uexhh” ka kuptimin e “çehres, fytyrës”. Shumë mirë, por vallë si është e mundur që fytyra e të Vërtetit të Bekuar të jetë kudo?! Ky muri që kemi përballë, lulja, pema që shohim jashtë janë pamjet e të Vërtetit të Bekuar. Shumë mirë por a ka Allāhu i Lartësuar një uexhh (fytyrë)?! Uexhhi (fytyra) e Tij është teuexhxhuhu (drejtimi, fytyra) që Ai ka ndaj botës.

Nëse i Vërteti i Bekuar nuk do të kishte një teuexhxhuh (drejtim, fytyrë) për shembull ndaj detit, vallë a do të mund të ishte deti det?! Si rrjedhojë përkufizojmë se mbarë bota nuk është asgjë në mangësi të teuexhxhuhut (drejtimit) të Tij. Nëse hiri, ndihma, vullneti i të Vërtetit të Bekuar do ta kthejë fytyrën qoftë për një çast të vetëm nga bota, atëherë kjo botë nuk do të mund të jetë më botë dhe do të asgjësohet duke shkuar një herë e mirë në errësirën e asgjësë, mosqenies. Ndihma, vullneti i të Vërtetit të Bekuar është drejtimi, fytyra e Tij. Edhe fjalëza “uexhh” vjen nga fjalëza “teuexhxhuh”, fjalëza “uexhh” është trajta e formatit “tefe‘ul”. Drejtimi ndaj diçkaje do të thotë kthimi i fytyrës së dikujt në një vend të caktuar. Kështu që miratojmë se mbarë bota - pa kushte dhe pa por - është fytyra e të Vërtetit të Bekuar. Si rrjedhojë në këtë ājet të nderuar ḳurānor - Allāhu na ruajttë - nuk bëhet fjalë për asnjë teprim dhe asnjë kuptim tjetër që dëshmon të kundërtën e të dukshmes... Ai si pasojë e drejtimit të Tij të gjithçkaje në këtë botë duke filluar nga atomet, grimcat dhe duke mbaruar tek galaksitë, universet, e tërë bota është bërë drejtimi, fytyra e Tij.

Lārīxhānī: Kjo nënkupton se pika e bukur e këtushme është se për sa kohë që njeriu e sheh botën nga dritarja e Uexhhullāhut (Drejtimit, Fytyrës së Allāhut), ai do të ketë parë nga e fshehta e uelājjetit (kujdestarisë). Kjo përkthehet se i nderuari i dërguar (p.q.m.t.) ka një post hem si resūlullāh (i dërguari i Allāhut) dhe hem si uelijjullāh (kujdestar i Allāhut).  Këto janë çështje që dhe Muḥjiddīn Ibn ‘Arabīu i ka sqaruar në një mënyrë shumë të bukur. Ashtu siç kalon dhe në poezinë e Ḥāfiḍḥit, vallë a mund ta quajmë vetë uexhhin (fytyrën) si xhām-i xhihānnumā (sferës së qelqit që sheh botën: Media e Lirë)?!

Mjeshtër Dīnānī: Po, nëse do të jeni në shërbimin e xhām-i xhihānnumāsë (sferës së qelqit që sheh botën: Media e Lirë), ju nuk do të hasni në asnjë ḥixhāb (mbulesë, perde) nga ‘ālemu’l-mulki (bota tokësore) deri në ‘ālemu’l-melekūtin (botën engjëllore). Shumë mirë, por çfarë është xhām-i xhihānnumā?! Ky është insānu’l-kāmili (njeriu i përkryer). Vallë a ka më lart se ky i fundit?! Vallë a ka diçka që është në këtë botë dhe nuk gjendet tek njeriu!? Gjëja që nuk gjendet tek njeriu, do të thotë se nuk është, gjendet as jashtë. Çfarëdo që të ketë nga bota tokësore deri tek ajo engjëllore, madje dhe ajo e të Vërtetit të Bekuar dhe të Madhëruar, ka një drejtim, fytyrë tek njeriu. Njeriu është Uexhhullāhu’l-Ekberi (Fytyra Më e Madhe e Allāhut) dhe Khalīfetu’l-A‘ḍḥami (Mëkëmbësi më Madhështor i Allāhut) në tokë. E thënë ndryshe ai është pasqyra që tregon gjithçka në këtë botë ose fihristi (indeksi, treguesi) i librit të krijimit, qenies.

Ju shikoni indeksin e çdo libri që merrni në dorë dhe shfletoni, apo nuk është kështu?! Çfarë shihni në indeksin e librit?! Ju shihni gjithçka që zë vend në pasqyrën e lëndës dhe përmbledhjen e librit. Pra nëse dhe ju doni të shikoni mbarë qenien duke u nisur nga i Vërteti i Bekuar dhe i Madhëruar deri tek grimca, do të shihni fihristu’l-‘ālemin (indeksin e botës). Shumë mirë, por ku është i shkruar indeksi i botës?! Sigurisht se tek njeriu.

Lārīxhānī: Të tëra këto sqarimet e të ndjerit Fejḍ Kāshānī dhe tregimet tuaja, Imām Ḥusejni (p.m.t.) i ka përmbledhur në një fjali të vetme në Du‘ānë e ‘Arefesë (Lutjen e Njohjes). Pa kujtohuni kur kemi bërë për insānu’l-kāmilin (njeriun e përkryer) fjalë, nëse do të ishte thënia e duhur këtu edhe imāmi i nderuar pothuajse ka lexuar, recituar indeksin e faqes së tij në këtë lutje.

Mjeshtër Dīnānī: Po, ai vetë është fihristu’l-‘ālemi (indeksi i botës).

Lārīxhānī: Kjo është shumë e vërtetë.

“Si mund të tregohet si dëshmi qenia jote në një gjë që ka nevojë për Ty në qenien e saj?!”

Mjeshtër Dīnānī: Në fakt vetëm kjo thënie në vetvete mjafton që të sqarojë gjithçka në vetvete. Nëse do të bashkohen të tërë filozofët, të mençurit dhe të urtët e botës dhe filozofitë, mençuritë dhe urtësitë e tyre nga e përhershmja deri tek e përjetshmja, mund të përmblidhet vetëm në një fjali të tillë. Diku tjetër në du‘ānë (lutjen) e tij ai urdhëron kështu: “A ka shfaqje tjetër për dikë tjetër përveç Teje?!” Sigurisht se ky është një istifhāmu’l-inkārijje (ngritje pyetjeje retorike mohuese)... Vallë a duket, shfaqet Allāhu i Lartësuar nëpërmjet të tjerëve, apo janë të tjerët ata që duken, shfaqen në sajë të Allāhut të Lavdëruar?! Vallë a është Allāhu i Madhëruar i dukshëm sepse ata janë, apo ata janë të dukshëm sepse Allāhu i Lartësuar është i dukshëm?! Kësaj pyetjeje u kthejmë përgjigje duke shtruar një tjetër pyetje retorike: Vallë cila gjë do të ishte e dukshme nëse Allāhu i Lavdëruar nuk do të ishte?!

Kjo botë dhe gjithçka që ka në të do të shkatërrohej dhe do të shkonte në errësirën e asgjësë, mosqenies. Si rrjedhojë dukja, shfaqja e çdo gjëje është me dukjen, shfaqjen e Allāhut të Madhëruar. Megjithëse ne në përgjithësi arrijmë nga dukjet, shfaqjet e gjërave në dukjen, shfaqjen e Tij, në të vërtetë gjendja është plotësisht e kundërta e saj. Njeriu këtu duhet të ndërrojë syzet me të cilat ndjek, sodit universin. Vallë cili i urtë mund të kishte mundur të thoshte më lart se kjo?! Pa shikoni sa elegante është kjo fjali... Ja pra këto janë fjalët meknūn (të fshehta)... Sa emër të bukur që ka përdorur Fejḍ Kāshānī! Patjetër që ai është frymëzuar nga këto thënie.

Kam diçka të rëndësishme që dua ta përcjell lidhur me Fejḍ Kāshānīn. Po, nënvizoj se ai është një dijetar si të tjerët në fund të fundit. Ne kemi një numër të lartë dijetarësh. Mirëpo në një pikë njerëzit janë dy llojesh: Ose ata dinë sa dituria e tyre - që kjo është mëse e natyrshme, tekefundit çdo njeri sa dituri ka në lidhje me diçka aq di rreth asaj gjëje - ka dhe disa të tjerë të cilët rishtas dinë sa dituria e tyre, por në dallim nga të tjerët kanë aftësinë, zotësinë që të mund të kuptojnë më tepër se ato që dinë. Edhe Fejḍ Kāshānī është nga ata që kuptojnë më tepër se ato që di. Për shembull ājetet ḳurānore dhe ḥadīthet fisnike që prekët në fillim të programit tonë i kanë lexuar dhe ditur një numër i madh njerëzish, apo nuk është kështu?! Por ai ka ditur, kuptuar më tepër se të tjerët nga secili nga ata. Unë desha thjesht të theksoj se Fejḍ Kāshānī kishte një përfitim të tillë. Secili që kupton më tepër se di, nënkupton se ka aftësinë e mundësisë së kuptimit dhe përtej të atyre që kupton.

Lārīxhānī: Thellimi i tij në lajmet dhe rrëfimet e Ehli Bejtit (p.m.t.) dihet nga të tërë.

Mjeshtër Dīnānī: Para së gjithash, përfshirja, përmbledhja e tij në një mënyrë të bukur e këtyre lajmeve dhe rrëfimeve të Ehli Bejtit (p.m.t.) është me të vërtetë e admirueshme, mahnitëse. Ai i ka kuptuar, përmbledhur dhe i ka ndarë, shkoqitur ḥadīthet e shëndetshme nga ato të të mangëta, të meta dhe ka ditur t’i përmendë më të bukurit në vendin e duhur.

Lārīxhānī: Imām Ḥusejni (p.m.t.) vazhdon kështu më tej: “Kur humbe Ti që të të kërkoj Ty?!”

Mjeshtër Dīnānī: Nuk ka dyshim se kushedi sa poezi janë shkruar duke u frymëzuar nga këto thënie në këtë mënyrë, stil.

Lārīxhānī: Ne i ftojmë, grishim të tërë të rinjtë tanë të meditojnë, mendojnë mbi këto thëniet e lutjes së Imām Ḥusejnit (p.m.t.).

Mjeshtër Dīnānī: Po, kjo është ftesa, thirrja jonë e përhershme. “Kur u largove Ti që të mundohem të afrohem, avitem tek Ti me veprat e Tua?!” Vallë a është Allāhu larg?! Këto thënie janë të frymëzuara nga Ḳur’āni Kerīm... “وَنَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِيدِ” “Ue Naḥnu aḳrabu ilejhi min ḥabli’l-uerīdi” (Dhe Ne jemi më afër tij se damari i qafës së tij) (Sūre Ḳāf, 16) “Miku është më afër meje se Unë”. Në ḳurbu’l-ilāhi (afërsinë hyjnore) nuk ka një gjë të quajtur largësi. Mirëpo ka dhe një rregull mendor, që pavarësisht këtij unë kam dëshirë ta bëj pakëz më filozofike çështjen: Çdo gjë që është afër me të pafundmen është larg asaj që nuk është e pafundme. Dhe çdo gjë që është larg me të pafundmen është afër asaj që nuk është e pafundme. Ky rregull, teoremë është hem matematikore dhe hem mendore. Në gjërat që nuk janë të pafundme mund të bëhet për një afërsi dhe një largësi fjalë; por ky rregull tanimë nuk vlen për një gjë që është e pafundme. Vallë a është Allāhu me fund apo i pafund?! Sigurisht që Ai është i pafund.

Çfarë thotë Imām Ḥusejni (p.m.t.) në vijim të lutjes së tij: “Sytë që nuk të shohin Ty duhet të jenë të verbër”. Disa njerëz mendojnë se ky është një lloj mallkimi. Kurse unë nuk pajtohem me këtë dhe hedh dritë se kjo thënie nuk duhet të jetë domosdoshmërisht një lloj mallkimi. Kjo është një xhumletu’l-khaberi (një fjali lajmi): Pra këtu është thënë: “Sytë që nuk të shohin Ty janë të verbër”. Vallë a nuk është dhe kjo e vërteta?! Syri që nuk sheh Allāhun, a nuk është me të vërtetë i verbër?! Vallë përse duhet të mallkojmë duke shtuar dhe “U verboftë!” Vallë a nuk urdhëron dhe Ḳur’āni Famëlartë: “صُمٌّ بُكْمٌ عُمْيٌ فَهُمْ لَا يَعْقِلُونَ” “Ṣummun, bukmun, ‘umjun fehum lā ja‘ḳilūne” (Ata janë të shurdhër, memecë, të verbër dhe nuk mund të kuptojnë (udhën e drejtë)). (Sūre Beḳare, 171) Ai që nuk shikon të Vërtetin e Bekuar, nuk mund të shikojë as të vërtetat e botës. Një sy që nuk shikon të vërtetat e kësaj bote dhe dikush që është i verbër ndaj tyre mbetet, ngel në luginën e kokëfortësisë, paditurisë, prishjes, shkatërrimit, shmangies dhe shthurjes.

Lārīxhānī: Krijesa, qenie të tilla madje nuk meritojnë të quhen as njerëz... Për hir të vërtetës ata kishin dalë jashtë bashkësisë njerëzore. Nëse banorët e Kūfes në ‘Īrāḳ do ta kishin parë Allāhun, ata do të kishin parë dhe Imām Ḥusejnin (p.m.t.).

Mjeshtër Dīnānī: A mos pandehni se identiteti, karakteri, personaliteti i banorit të Kūfes i përket vetëm asaj epoke, kohe?! A nuk kemi dhe tani banorë të Kūfes në gjirin tonë?! Ne nuk kemi asnjë problem me gjeografinë, pra me fshatrat, qytetet, shtetet, vendet. Madje as kemi për synim një kuptim të tillë këtu. Sigurisht se ka dhe banorë të Kūfes që nuk janë të verbër. Shkurt njerëz të tillë kishte dhe do të vazhdojë të ketë gjithmonë.

Lārīxhānī: Kur Imām Ḥusejni (p.m.t.) po i humbte një për një të afërmit e tij, ai thotë fjalët e tij që do të quhen si maja e teuḥīdit (njëshmërisë së Allāhut): “O Allāhu im, çfarë ka gjetur ai që të ka humbur Ty dhe çfarë ka humbur ai që të gjeti Ty?!”

Mjeshtër Dīnānī: Çfarë mund të përfitojë ai që humb të Vërtetin e Bekuar?! Asgjë. Dhe çfarë nuk ka ai që arrin tek i Vërteti i Bekuar?! Asgjë.

Lārīxhānī: Ja pra për këtë arsye ne e dimë, njohim dhe shohim Imām Ḥusejnin (p.m.t.) si mësuesin, prijësin e të urtëve. Kapitali më i madh i tij në ditën dhe ngjarjen e ‘Āshūrās ishte Allāhu.

Mjeshtër Dīnānī: ‘Irfāni (urtësia) ka zier dhe ka ardhur nga ata. Këta të fundit janë eulijjā’u’l-ḥaḳīḳijje (kujdestarët e vërtetë). Për më tepër ata janë eulijjā’u’l-kāmile (kujdestarët e plotë)... Njerëzit e tjerë mund të jenë eulijjā’ (kujdestarë) vetëm nën hijen e tyre.

Lārīxhānī: Në këtë pikë pyesim: “Vallë sa ndikim të thellë mund të ketë besimi në Allāhun dhe teuḥīdin (njëshmërinë e Allāhut) në jetën e njeriut?! Pra sipas meje mesazhi më i madh që përçon dita dhe ngjarja e ‘Āshūrās është se nëse njeriu nuk është me Allāhun le të ketë fuqi, pasuri dhe thesare sa të dojë, në fakt ai është i humbur, i mjerë dhe i varfër.

Mjeshtër Dīnānī: Çdo gjë që ai pandeh në thelb është e përbërë nga një teuehhum (iluzion, mirazh, vegim: Media e Lirë). Këto nuk janë asgjë tjetër përveç dëshirave, epsheve, kënaqësive dhe joshjeve që ja marrin dhe shpërdorojnë kohën duke e vonuar zemrën për një afat të caktuar. Ai njeri i cili nuk ka marrë pjesën e tij nga e vërteta dhe përjetësia absolute është brenda një ëndrre që e zvarrit atë. Ai ka mbetur i robëruar, skllavëruar brenda teuehhumāteve (vegimeve).

Lārīxhānī: Më tej Imām Ḥusejni (p.m.t.) vijon si më poshtë: “Sa bukur që im atë Emīru’l-Mu’minīni ‘Alīu (p.m.t.) ka përshkruar: “Allāhu për robin e Tij është shfaqur në krijesa pa u parë nga ana e tyre”.

Mjeshtër Dīnānī: Po, qëmtojmë se në këtë vend është bërë me dy fjali madhështore fjalë për dy përmasa të shfaqjes. Në etapën e parë Allāhu është shfaqur në krijesat e Tij dhe ky krijim ka ndodhur pa e parë ato. Kjo ishte shfaqja e parë. Kurse në shfaqjen e dytë Allāhu është shfaqur në ru’jātet (shikimet, vështrimet) e tyre me qëllim që ato ta shohin Atë. Këtu unë dua të shënjoj përsëri një rregull mendor. Ne shpeshherë pandehim se e kemi konceptuar dhe përfshirë, rrethuar Allāhun. Madje kështu mendojnë dhe muuaḥḥidīnët (njëjësuesit). Në këtë pikë interesante ne shtrojmë pyetjen logjike: “Vallë a mund ta përfshijë, rrethojë ai që është maḥdūd (i kufizuar), atë që është gajru’l-maḥdūdi (i pakufizuar)?! Jo. Nuk jemi ne ata që e konceptojnë Allāhun. Duke qenë se është Ai i Cili na koncepton, jemi ne ata që mund ta konceptojmë Atë në dritën e këtij konceptimi. Tani le ta përgjithësojmë dhe pakëz këtë: Nuk jemi ne ata të cilët themi se e shohim Atë.

Meqenëse është Ai që na sheh, jemi ne ata të cilët mund ta shohim Atë në shikimin e Tij. Si pasojë e dëgjimit të të Vërtetit të Bekuar me veshë, jemi ne që mund ta dëgjojmë të Vërtetin e Bekuar me veshë në dritën e këtij dëgjimi me veshë. Nëse nuk bëhet diçka nga ana e të Vërtetit të Bekuar në nuk mund të bëjmë asgjë në të vërtetë. Duke qenë se ai na sheh, ne mund ta shohim Atë, në rast të kundërt ne nuk do të mund ta shihnim Atë. Shkurt rregulli është ky: I fundmi mund ta konceptojë të pafundmin, meqenëse i fundmi shfaqet tek i pafundmi.

Lārīxhānī: Kjo është e saktë. Fejḍ Kāshānī në vazhdimin e tekstit ka pohuar kështu: “Po, nuk ka një rrugë që të çon në thelbin e të vërtetës; sepse Ai ka përfshirë, rrethuar çdo gjë”. dhe konceptimi i çdo gjëje nuk mund të ndodhë pa përfshirjen, rrethimin”. E thënë ndryshe ne nuk mund të bëjmë asgjë pa bërë Ai diçka.

Mjeshtër Dīnānī: Ne i rikthehemi Atij në dritën përfshirësit, rrethuesit tonë.

Lārīxhānī: “Dhe konceptimi i diçkaje nuk ndodh pa përfshirjen, rrethimin. Përderisa nuk konceptohet diçka, nuk ka as mundësi që të krijohet një dituri, shkencë rreth saj, përveç shfaqjes së shfaqësit në vendet e shfaqjes”.

Mjeshtër Dīnānī: Këto janë dukuri që kërkojnë një kujdes, vëmendje dhe zgjuarsi të madhe.

Lārīxhānī: Mjeshtër i nderuar, ne kemi dëshirë të përcjellim dhe një mesazh të Imām Ḥusejnit (p.m.t.) lidhur me ditën dhe ngjarjen e ‘Āshūrās këtu: “Imām Ḥusejni (p.m.t.) nuk mbetet pas, ngurron që të na japë një mësim teuḥīdi (njëshmërie të Allāhut) qoftë për një çast të vetëm, madje dhe në vendet më gjakatare, vendimtare të kryengritjes, masakrës”.

Mjeshtër Dīnānī: Të themi të vërtetën dhe shehādeti (rënia dëshmor) i tij është teuḥīdi (njëshmëria e Allāhut).

Lārīxhānī: Në mënyrë të prerë ashtu është. Shumë mirë, por a mund ta kuptojmë këtë shehādet (rënie dëshmor) si shfaqja e dytë që përmendëm pakëz shparë?!

Mjeshtër Dīnānī: Natyrisht se po. Sepse çështja është pikërisht ashtu siç përshkruat dhe ju... Madje dhe fjalëza ‘arabe “shehādet” vjen nga fjalëza “shuhūd” që do të thotë pamje, shikim. Kë kishte parë ai kur kishte rënë shehīd (dëshmor)?! Allāhun.

Lārīxhānī: Kjo rënie dëshmor i ka hije, e meriton plotësisht autoritetin, famën e tij.

Mjeshtër Dīnānī: Në fakt nëse do ta emërtojmë fjalëzën ‘arabe “shehādet” (dëshmi, pamje, shikim) qartësojmë se ky është vetë shikimi i të Vërtetit të Bekuar. Dikush që vritet pa parë Allāhun nuk është shehīd por maḳtūl (i vrarë). A është çdo maḳtūl (i vrarë) shehīd (dëshmor)?! Jo. Shehīdi (dëshmori, shikuesi) është ai i cili e shikon të Vërtetin e Bekuar me mënyrën e të vrarit të tij. Madje ai është vrarë pikërisht sepse ka parë të Vërtetin e Bekuar dhe të Madhëruar.

Pra shehīdi (dëshmori) është ai që dëshmon, shikon të Vërtetin e Bekuar hem në jetën dhe hem në vdekjen e tij. Vallë a mund t’u themi shehīdë (dëshmorë) personaliteteve negative famëkeqe si kryengritësi khārixhi kiminel dhe vrasës Ibn Mulxhemi (m.m.t.)?! Jo, kurrë.

Lārīxhānī: Kjo dukuri është shumë interesante: Si fillim shikimi i Allāhut dhe më pas rënia dëshmor... Pra hem shāhid (dëshmues) dhe hem shehīd (dëshmor)...

Mjeshtër Dīnānī: Dhe hem meshhūd (i dëshmuar).

Lārīxhānī: Vëmë theksin se ai është në një post madhështor. Pra ittiṣāli (bashkimi, njëjësimi) i njeriut me të Vërtetin e Bekuar. Në të vërtetë insānu’l-kāmili (njeriu i plotë) e tregon veten në shehādetin (dëshminë, rënien dëshmor) e Imām Ḥusejnit (p.m.t.) si një shembull i vërtetë. Ndërmjetësimi i mbarë të dërguarve dhe kujdestarëve të Allāhut për të, nuk duhet të jetë pa shkak. Madje në një rrëfim të ardhur nga i nderuari Ibrāhīm (p.m.t.), ky i fundit flet për madhështinë e Imām Ḥusejnit (p.m.t.).

Mjeshtër Dīnānī: Nuk ka dyshim se Imām Ḥusejni (p.m.t.) është Khalīli (Miku i Allāhut) i epokës, kohës së tij dhe pasardhësi, vijimi i të nderuarit Ibrāhīm (p.m.t.); nuk ka asnjë dallim në mesin e tyre. Khul’leti (miqësia) i tij ka ardhur deri tek Imām Ḥusejni (p.m.t.).

Lārīxhānī: Gjithashtu shtojmë se dhe në lutjet e vizitave të imāmëve tanë të pafajshëm (p.m.t.) zënë shumë thënie vend në lidhje me qenien e tyre trashëguesit e të dërguarve në të shkuarën. Madje duke zënë që nga i nderuari Ādem (p.m.t.) fill... “Es-selāmu ‘alejke, jā uārithe Ādeme ṣafuetil’lāhi” (Paqja qoftë mbi ty, o trashëguesi i Ādemit dëlirësisë, pastërtisë së Allāhut).

Mjeshtër Dīnānī: Khul’leti (miqësia) i tij është një trashëgimi nga i nderuari Ibrāhīm (p.m.t.). Kelāmi (fjala) i tij nga i nderuari Mūsā (p.m.t.) dhe rūḥānijjeti (shpirtërorja) i tij nga i nderuari ‘Īsā (p.m.t.)...

Lārīxhānī: Pa shikoni sa të bukura dhe interesante janë këto thënie që ceken në zijāretnāme (dekretet, dorëshkrimet, librat e vizitës: Media e Lirë).

Mjeshtër Dīnānī: Vallë a kemi vetëm uerāthātu’l-maddijje (trashëgimi lëndore)?! Jo. Ne kemi dhe uerāthātu’l-ma‘neuijje (trashëgimi shpirtërore).

Lārīxhānī: Allāhu na dhëntë suksesin e diturisë, urtësisë së këtyre thesareve kaq të vyera. Në këtë kontekst unë ju lutem që të përcillni një këshillë dhe mesazh moral për sa i përket ditës dhe ngjarjes së ‘Āshūrās.

Mjeshtër Dīnānī: Epo unë duke qenë se nuk e shikoj veten në një post të tillë në përgjithësi parapëlqej që të mos jap mësime etike, morale. Këtu vetëm mund të lutem më këtë mënyrë: “O Allāhu im bëna më të ditur, urtë dhe më punëtorë se gjendja jonë e mëparshme në udhën e diturisë, urtësisë së Imām Ḥusejnit (p.m.t.) dhe Ehli Bejtit (p.m.t.)”. Sado ta shtimë urtësinë e tyre në dorë kjo përkthehet se aq me hapa të sigurtë dhe këmbë në tokë do të përparojmë në udhën më të drejtë.

Lārīxhānī: Sa lutje e bukur... Në të njëjtën kohë ju bëtë dhe një lutje filozofike. Tekefundit e humbura jonë është brenda kësaj diturie, urtësie. Duke i dhënë dhe thënies së çlirimtarit indian Mohandas Karamçand Gandhi vend këtu, nëse njeriu mund ta konceptojë në një mënyrë të mirë mesazhin e ditës së ‘Āshūrās, do të mbretërojë paqja dhe shëndeti nga fillimi në fund në univers. Pra mbarë potenciali i diturisë, urtësisë së njeriut do të ketë arritur në fi‘ilijjet (kinetikë, verprimtari).

Mjeshtër Dīnānī: Po, nëse njerëzit do ta kishin kuptuar me të drejtë dhe me meritë teuḥīdin (njëshmërinë e Allāhut) që mbretëron në thëniet që lexuat pakëz më parë nuk do të kishte asnjë luftë në botë. Shprehim me keqardhje të plotë se njerëzit nuk mund ta kuptojnë këtë dhe nuk mund të bëjmë asgjë për ta parandaluar dhe penguar këtë.

Lārīxhānī: Ne përfituam sërish nga dituritë tuaja të çmuara, mjeshtër i nderuar. Kur Imām Ḥusejni (p.m.t.) i lajmëroi të afërmit e tij për rënien dëshmor të disa njerëzve në gjirin e familjes së tij në natën e ‘Āshūrās, ai duke parë fytyrën e të nderuarës Zejneb (p.m.t.) pasi i zbuloi këto fjalë: “Kjo natë është nata jonë e fundit”, shtoi: “Cila është gjëja më e bukur që mund të bëhet në këtë natë?! Hyrja në ḥaluet me ma‘shūḳun”. (Shijimi në vetmi i ëmbëlsisë shpirtërore me të dashuruarin, pra me të Vërtetin e Bekuar: Media e lirë). Vini re, në tërësinë e këtyre fjalive dhe veprimeve gjendet teuḥīdi (njëshmëria e Allāhut). Ata e kaluan tërë natën deri në mëngjes duke falur namaz, bërë lutje, kërkuar falje, mëshirë, përdëllim, përgjërim ndaj Zotit të tyre në çadrën e tyre...

Mjeshtër Dīnānī: Po, pohojmë se nuk ka fërkime, përplasje në uaḥdet (njëjës); i tërë fërkimi, përplasja është në kethret (shumës). Nëse njerëzit do të përparonin në udhën e uaḥdetit (njëjësit), ata nuk do të grindeshin, fërkoheshin, përplaseshin kurrë. Të tëra veprat, thëniet dhe lutjet e Imām Ḥusejnit (p.m.t.) ne na japin një mësim të bukur teuḥīdi (njëshmërie të Allāhut).

Lārīxhānī: Kjo ishte me të vërtetë ishte një përgjigje e mrekullueshme.

Nëse do Allāhu i Lavdëruar ne do të mundohemi t’u japim vendin e duhur përmasave të shumëllojshme dhe veprave shkencore të personalitetit të këtij mendimtari të madh në programet tona pasardhëse.

Lārīxhānī: Me dëshirën se do të takohemi përsëri në programin vijues tonin, ne ju falenderojmë nga zemra, ju themi mirëmbetshi dhe qofshi nën mbrojtjen e Allāhut të Madhëruar mbarë miqve dhe ndjekësve tanë të nderuar, së bashku me mjeshtrin tonë të nderuar. Paqja, mëshira dhe begatia e Allāhut qofshin mbi ju.

Burimi : Medya Şafak