Pikë së pari citojmë se‘ashḳu (dashuria) është një gjë që i përket njeriut. Engjëjt nuk e dinë se ç’është ‘ashḳu (dashuria). Bimët, gjallesat, kafshët, trupat e pajetë nuk dashurojnë. Sigurisht se engjëjt kanë dashuri në njëfarë kuptimi. Ata kanë dashurinë e Allāhut, ata kanë ‘ashḳun (dashurinë) e Allāhut. Por ata që janë bashkë me brengën nuk e dinë ‘ashḳun(dashurinë). Nuk ka dhimbje firāḳu pra ndarjeje.

Ismā‘īl Menṣūrī Larixhānī:Me emrin e Allāhut, Gjithëmëshirshmit, Mëshirëplotit. Përshëndetje shikues të dashur, ndjekës të çmuar dhe ndjekës të përhershëm të programit të urtësisë. Ne iu shprehim falenderimet tona nga zemra për dashurinë, interesimin, ndjekjen me udhë të ndryshme të programit tonë dhe në veçanti të krijimit të kontaktit me ne. Sado që ta falenderojmë Allāhun e Lartësuar për zënien e rrënjëve kaq të thella, të rrënjosura në thellësitë e popullit tonë të njohurisë islāme dhe urtësisë īrāniane rishtas është e pakët...

Ilāhī xhoz der kej shināsem,

Bé xhoz xhām-é to ṣager kej shināsem.

Bé esmā vu ṣifat xhumle sovgend,

Bé xhoz ruj-é to dilber kej shināsem.

O Zoti im cilën derë tjetër të njoh përveç derës tënde,

Cilën ḳade tjetër të njoh përveç ḳadesë tënde?!

Mbi të tërë emrat dhe mbiemrat u betofsha,

Cilin të dashur tjetër të njoh përveç bukurisë tënde.

Ashtu siç e dini dhe ju ne kemi disa programe që po bëjmë fjalë dhe jemi zhytur në detin e veprës metitull:“مثنوي معنوي”“Methneuī’l-Me‘neuī”(Dyvargëshit Shpirtërorë) e mistikut, poetit, ṣūfistit dhe të urtit të madh Meulānā Xhelāluddīn Rūmīut dhe jemi duke përfituar nga sqarimet e mjeshtrit tonë të nderuar.Natyrisht se mjeshtri ynë i nderuar bën zhytje dhe ne jemi duke e ndjekur atë.

Kumtojmë se deri më tani kemi shqyrtuar dhe shtjelluar tetëmbëdhjetë dyvargëshit e veprës me titull:“Methneuī’l-Me‘neuī”(Dyvargëshit Shpirtërorë) e mistikutdhe të urtit të madh Meulānā. Kurse hollësitë, imtësitë e urtësisë, çështjet edukative, letrare dhe filozofike po i mësojmë falë sqarimeve të mjeshtrit tonë të nderuar.

Shumë mirë mjeshtër në programin e kësaj mbrëmjeje erdhëm në këtë dyvargësh:

‘Atesh-é‘éshḳ est kender nej fotād,

Xhushīsh-é ‘éshḳ est kender mej fotād.

Zjarri i dashurisë ra brenda fyellit,

Ngazëllimi i dashurisë ra brenda pijes, verës.

Mesa duket se fyelli i këtushëm është një shëmbëllimdhe i nderuari Meulānā do që t’isqarojë dy mbiemrat e ‘ashḳut (dashurisë) duke arsyetuar këtë. Sipas dyvargëshit të lartpërmendur ‘ashḳu (dashuria) është hem flakëruese, djegëse dhe hem emocionuese, ngazëllyese; pra ajo është hem “nej” (fyell) dhe hem “mej” (pije).

Kjo është një thënie e mahnitshme dhe Mullah Hādī Sebzevārī lidhur me këtë çështje bën të ditur se ‘ashḳu (dashuria) e Meulānës është një ‘ashḳ (dashuri) fetare e vënë në shërbim të Allāhut të Lartësuar dhe shton se është një dashuri e zbrazur nga frerët e epsheve dhedëshirave, joshjeve të kota dhe nuk është një dashuri njerëzish rrugaçë apo të shthurur.

Pyetja ime është kjo mjeshtër i nderuar: “Vallë a mund ta shikojmë këtë zjarr si një shfaqje të Allāhut të Lavdëruar?!” Kështu që sūrejaṬā Hāna lajmëron se kur i nderuari Mūsā(p.m.t.) shkoi bashkë me bashkëshorten, ishte ai që e pa zjarrin i pari.

“إِذْ رَأَىٰ نَارًا فَقَالَ لِأَهْلِهِ امْكُثُوا إِنِّي آنَسْتُ نَارًا لَعَلِّي آتِيكُمْ مِنْهَا بِقَبَسٍ أَوْ أَجِدُ عَلَى النَّارِ هُدًى” “Idh rāe nārān feḳāle liehlihi emkuthū innī ānestu nārān le‘al’līātīkum minhā biḳabesin eu exhidu ‘alā’n-nāri hudān”.(Kur ai e pazjarrin,e i tha familjes së tij: “Rrini këtu ku jeni, se unë pashë zjarrin,e ndoshta unë nga do t’iu sjell ndonjë thëngjillnga ai,ose do të gjej tek zjarri ndonjë udhërrëfyes, udhëzim).(Sūre Ṭā Hā, 10)

“فَلَمَّا أَتَاهَا نُودِيَ يَا مُوسَىٰإِنِّي أَنَا رَبُّكَ فَاخْلَعْ نَعْلَيْكَ ۖ إِنَّكَ بِالْوَادِ الْمُقَدَّسِ طُوًى”“Felemmāātāhā nūdije jā Mūsā.Innī ene Rabbuke fekhle‘ ne‘lejke inneke bi’l-uādi’l-muḳaddesi Ṭuuān”.(E kur shkoi tek ai (zjarri) u thirr: “O Mūsā!” Nuk ka dyshimseUnë jam Zoti yt hiqi nallanet (këpucët) e tua,se nuk ka dyshim seti je në luginën e shenjtë Ṭuuā).(Sūre Ṭā Hā, 11, 12)

Mjeshtër vallë përse kur inderuari Mūsā (p.m.t.) iu afrua zjarrit ai atje dëgjoi zërin: “إِنِّي أَنَا رَبُّكَ”“Innī ene Rabbuke” “Nuk ka dyshim se Unë jam Zoti yt”?!

Mjeshtër Dīnānī:Me emrin e Allāhut, Gjithëmëshirshmit, Mëshirëplotit. Po, miratoj se po,kjo është e vërtetë, shikoni“نَارٌ”“nāri” (zjarri) është gjithmonë së bashku me “نُورٌ”“nūrin” (dritën). Mbase mund të ketë një dritë pa zjarr, por nuk ka zjarr pa dritë. Ju nuk mund të gjeni një zjarr që nuk ka dritë.

Shikoni i nderuari Mūsā (p.m.t.) bën “istisnās” (kërkon dhe krijon afrimitet). Folja“آنَسْتُ”“ānestu”(pashë,u afrova, u avita) që ceket në ājetin e këtushëm ḳurānor bart një rëndësi jetike.Folja “ānestu” (pashë, u afrova, krijova afrimitet)rrjedh nga rrënja e njëjtë me fjalën “unsijet” (afrimitet, njohuri, familjarizim). Domethënë “unsijeti” (afrimiteti) me zjarrin është “unsijet” (afrimitet) me dritën e zjarrit. Shkuarja e këtushme është “sulūk” (udhëtimi shpirtërori përmirësimit etik dhe moral) dhe gjithashtu është i vështirë; sepse nuk ka dritë pa zjarr.

Ju këtu bëtë fjalë për një çështje shumë të mirë. Meqë ra fjala në këtë çështje dua që të citoj një thënie nga filozofi i njohur gjerman Wilhelm Friedrich Hegeliqë është një filozof perëndimor me kuptimin e plotë të fjalës, i cili nuk ka fort ndonjë anë fetare dhe nuk i ka shumë mirë punët me botën lindore. Friedrich Hegel është një filozof i cili më shumë e shikon historinë me boshtin perëndimor dhe nuk para merret me botën lindore. Krahas kësaj ai thotë një gjë të rëndësishme në një fjalimin e tij.

Kështu që duke patur rëndësinë e çështjes parasysh dua që të përcjell një thënie me këtë rast. Fillimisht do ta përcjell thënien siç është dhe më pas dua që ta sqaroj atë. Ai shprehet kështu:““Me‘neuijāti” (shpirtërorja) ka hyrë për herë të parë në histori nga Īrāni, sepse për herë të parë është bërë fjalë për zjarrin në Īrān”.

Larixhānī: A nuk kalon kjo thënie në veprën e Imām Shehrijārit?!

Mjeshtër Dīnānī:Jo, kjo thënie i përket Hegelit. Kjo thënie preket në njërin nga fjalimet që janë përpiluar dhe botuar si libër. Ai ka mbajtur disa fjalime dhe në njërin nga këta fjalime ai pohon miraton. Përsëris se ky fjalim është botuar dhe si libër. Ai rrëfen se “me‘neuijāti” (shpirtërorja) u përhap në botë me bërjen fjalë për dritën dhe ishin īrānianët ata të cilët folën për për herë të parë për dritën”.

Natyrisht se kur bënë fjalë për dritën ata folën dhe për zjarrin. Ashtu siç cekëm“نُورٌ”“nūri” (drita) është bashkë me “نَارٌ”“nārin” (zjarrin). Në asnjë vend, shtet ose në asnjë degë, shkollë filozofike nuk është bërë fjalë për çështjen e dritës dhe zjarrit në këtë mënyrë përpara īrānianëve. Domethënë ishin īrānianët, ata të cilët folën për herë të parë për dritën dhe “me‘neuijāti” (shpirtërorja) hyri në histori së bashku me çështjen e dritës. Sepse “nūri” (drita) dhe “me‘neuijāti” (shpirtërorja) janë shumë afër me njëra-tjetrën. Nūri është dritë, ndriçim, shkëlqim, prani dhe shfaqje.

Ajo që dua të them është se drita dhe zjarri janë të lidhura me njëra-tjetrën dhe kjo është drita për të cilën i nderuari Mūsā (p.m.t.) tha: “ānestu”.Natyrisht në të njëjtën kohë ishte dhe zjarr, sepse fundja ai deshi t’i sillte një thëngjill zjarri bashkëshortes së tij. Mirëpo ai si fillim pa dritën dhe eci, shkoi drejt dritës. Afrimi i tij drejt zjarrit në vetvete ishte “sulūk” (udhëtimi shpirtëror i përmirësimit etik dhe moral).Kështu që pak më tej atij iu tha:“فَاخْلَعْ نَعْلَيْكَ ۖ إِنَّكَ بِالْوَادِ الْمُقَدَّسِ طُوًى”“Fekhle‘ ne‘lejke inneke bi’l-uādi’l-muḳaddesi Ṭuuān”. (Hiqi nallanet (këpucët) e tua, se nuk ka dyshim se ti je në luginën e shenjtë Ṭuuā). (Sūre Ṭā Hā, 12)

Jam i bindur se ju i hiqni këpucët tuaja përpara se hyni në një xhāmi‘.Thënia:“فَاخْلَعْ نَعْلَيْكَ”“fekhle‘ na‘lejke” (hiqi nallanet (këpucët) e tua)që preket në ājetin e sipërcituarḳurānorka kuptimin hiqi dhe hidhi nga zemra jote epshet, dëshirat, joshjet mishtore, trupore, interesat e kësaj bote, lidhjet dhe varësitë e kësaj bote. Pra hiq dhe hidh nga zemra jote çdo gjë tjetër përveç pranisë së të Vërtetit të Bekuar dhe të Madhëruar. Pra thënia:“فَاخْلَعْ نَعْلَيْكَ”“fekhle‘ na‘lejke” (hiqi nallanet (këpucët) e tua) është ndërprerja e lidhjeveme gjithçka tjetër përveç Allāhut të Madhëruar.

Fekhle‘ ḥāl’é ne‘lejn-i ten ej Mūsā xhān tā ne koni,

Kej tevān gām zen-i vādi-ji ejmen gerdi.

Pa i hequr nallanet (këpucët) nga trupi o Mūsā derisa të dalë shpirti,

Si do të shëtisësh në luginën e sigurtë?!

E thënë ndryshe që ti të mund të qarkullosh, shëtisësh në atë luginën e sigurtë, e shenjtë, si fillim duhet të largohesh, ndahesh, veçohesh nga interesat epshore. Si rrjedhojë pohojmë se po drita dhe zjarri janë bashkë. Tani shtojmë se dhe bëhet fjalë dashurinë dhe zjarrin në poezinë që ju lexuat ngai madhiMeulānā. Këtu bëhet  për dy gjëra fjalë: për dashurinë djegëse për të cilën foli Meulānā që ka brenda saj zjarr. ‘Ashḳu (dashuria) është një flakë, zjarr që e djeg dashuruesin.

Pikë së pari citojmë se ‘ashḳu (dashuria) është një gjë që i përket njeriut. Engjëjt nuk e dinë se ç’është ‘ashḳu (dashuria). Bimët, gjallesat, kafshët, trupat e pajetë nuk dashurojnë. Sigurisht se engjëjt kanë dashuri në njëfarë kuptimi. Ata kanë dashurinë e Allāhut, ata kanë ‘ashḳun (dashurinë) e Allāhut. Por ata që janë bashkë me brengën nuk e dinë ‘ashḳun (dashurinë). Gjithashtu dhe Shejkh Ferīduddīn ‘Aṭṭāri dhe Ḥāfiḍḥikanë tërhequr vëmendjen ndaj kësaj çështjeje.Nuk ka dhimbje “firāḳu” pra ndarjeje për ta. Ata nuk e kanë vuajtur dhimbjen e ndarjes, ata nuk kanë brenga. ‘Ashḳu (dashuria) me brenga është veçoria e njeriut. Në shtesë kjo dashuri që i përket njeriut është dhe me flakë, zjarr; pra ajo është djegëse. Ky është kuptimi i parë i çështjes.

Gjithashtu mund të jepet dhe një kuptim i dytë për poezinë e të njohurit Meulānā.Ka gjasa që dhe Meulānā ta ketë shenjuar këtë çështje. Sipas mendimit të filozofëve shpirtërorë ‘ashḳu (dashuria) dhe dashuria janë pasqyruar dhe përhapur hem në këtë botë dhe hem në univers. Pra dashuria është e pranishme në mbarë atomet e kësaj bote, universe. Filozofi i madh īrānian Ibn Sīnā ka shkruar një vepër me titull: “Serejānu’l-‘Ashḳi fi’l-Meuxhūdāti” (Përhapja e Dashurisë në të Pranishmet). Pra ‘ashḳu (dashuria) është “sāri dhe xhāri”(e përhapur, e shpërndarë dhe rrjedhëse)për të tëra qeniet në univers. Në fund të fundit çdo qenie ndjen dashuri për një qenie që është e përshtatshme me vetveten. Kjo tërheqje e qenieve me njëra-tjetrën është ‘ashḳu (dashuria).

Gjej rastin këtu për të përdorur thënien e fizikanëve të cilët thonë: “Ka ndikim dhe ndikueshmëri mes mbarë qenieve në univers”. Domethënë çdo qenie në univers ose ndikon dikë ose ndikohet nga dikush. Pra nëse kjo dukuria e ndikimit dhe ndikueshmërisë nuk do të ishte në mesin e dy qenieve atëherë do të duhej të krijohej zbrazëti. Kurse zbrazëtia është e pamundur, madje as përfytyrimi i zbrazëtisë nuk është i mundur. Madje madje zbrazëtia as nuk mund të konceptohet, perceptohet; si rrjedhojë ne as që mund ta përfytyrojmë zbrazëtinë.

Si rrjedhojë nënvizojmëthënien e njohur e fizikanëve, se nëse nuk do të kishte ndikim dhe ndikueshmëri, atëherë të duhej të krijohej zbrazëti; në një kohë kur zbrazëtia është e pamundur. Ndërsa ndikimi dhe ndikueshmëria është një lloj tërheqjeje dhe është lidhja e dadhurisë. Ja pra ky ‘ashḳu (dashuria) dhe dashuria hyjnore janë përhapur, pra janë shpërndarë që nga atomi dhe deri tek qenia më e madhe në këtë botë. Tërheqja dhe mundi janë veçoritë e dashurisë.

Meqë këtu erdhi pikërisht vendi i duhur dua të përcjell thënien e një intelektuali, mendimtari perëndimor, sepse ai thotë një gjë shumë të çuditshme:“Kur unë shoh yjet natën kur kupa qiellore nuk ka re dhe është e qartë shikoj një bukuri të madhe”.

Me të vërtetë kur ju ngrini shikimin dhe vështroni gjatë natës kur kupa qiellore nuk ka re dhe moti është i mirë dhe i qartë, veçanërisht në qytetet e Bagdādit, Khurāsānit dhe Kirmānit, atëherë ju shikoni një panoramë të mrekullueshme të mbushur plot me yje.

Ai intelektuali, mendimtari, shkencëtari perëndimor është një fizikan dhe meqenëse nuk shikon asgjë tjetër përveç atomeve dhe molekulave përkufizon si më poshtë: “Vallë ç’bukuri të madhe që ka këtu, yjet dhe yjësitë që ju shikoni në kupën qiellore nuk janë gjë tjetër përveç se njëbashkësi, pirg atomesh dhe molekulash”. Me fjalë të tjera ai nënkupton kështu: “Ato yje që ju shikoni nuk janë gjë tjetër përveç një bashkësie, pirgu të pafund atomesh dhe molekulash; vallë ç’bukuri e madhe që mund të jetë kjo?!” Kurse një mendimtar tjetër i drejtohet atij duke i dhënë këtë përgjigje: “Edhe sikur të jetë ashtu, qenia e tërësisë së atyre atomeve dhe molekulave në një gjendje të renditur, të rregullt, të sistemuar me njëra-tjetrën dhe përbërja e kësaj skene është e bukur”.

Si rrjedhojë ‘ashḳu (dashuria) ështëështë “sāri dhe xhāri” (e përhapur, e shpërndarë dhe rrjedhëse) në mbarë universin. Dhe ky ‘ashḳ (dashuri) është një vepër e dashurisë së të Vërtetit të Bekuar dhe të Madhëruar. Shprehem kështu sepse i Vërteti i Bekuar dhe i Madhëruar është dashuria absolute. Para disa programesh ne kishim cekur ājetin ḳurānor:“يُحِبُّهُمْ وَ يُحِبُّونَهُ” “juḥibbuhum ue juḥibbūnehu” (Ai i do ata dhe ata e duan Atë). (Sūre Māide, 54) Muḥabbeti (dashuria e ndërsjelltë) pra dashuria hyjnore është në një gjendje serejāni (përhapjeje, shpërndarjeje)dhe xherejāni (ecurie, rrjedhjeje) kudo.

Tani ne mund t’ijapim në dy mënyra kuptim këtij dyvargëshi të Meulānës. Pikë së pari ne mund të themi kështu: “Poeti Meulānā thotë:“‘Atesh-é‘éshḳ est kender nej fotād” (Zjarri i dashurisë është që ra brenda fyellit), si pasojë e qenies së dashurisë në gjendje ecurie, rrjedhjeje të vazhdueshme në univers. Pra ai ka për qëllim të thotë se dashuria është një fyell, gur, dritë, kafshë, pemë, zog, zjarr, etj. Ky është një kuptim i përgjithshëm.

Sipas një kuptimi tjetër fyelli i këtij dyvargëshi është njeriu. Domethënë me këtë fyell synohet njeriu i cili është i zbrazur nga epshet, dëshirat, joshjet e brendshme dhe nga interesat, përfitimet e brendshme të kësaj bote. Ja pra ‘ashḳu (dashuria) e të Vërtetit të Bekuar dhe të Madhëruar ecën, rrjedh në brendinë dhe gjakun e njeriut të zbrazur nga epshet, dëshirat, kënaqësitë trupore, joshjet, përitimet dhe varësitë e brendshme. Pra fyelli është qenia e njeriut që mund të marrë ‘ashḳ (dashuri). Ndërsa ajo pija që rrjedh brenda ‘ashḳut (dashurisë) është pija e dashurisë. Ja pra ne mund t’i japim në dy mënyra kuptim këtij dyvargëshi të poezisë së ṣūfistit Meulānā.

Larixhānī: Sqarimi juaj i “نُورٌ” “nūrit” (dritës) dhe i “نَارٌ” “nāri” (zjarrit) ishte me të vërtetë mbresëlënës.

Mjeshtër Dīnānī:Por mund të ketë dhe njerëz që ndjejnë vetëm djegësinë, nxehtësinë e zjarrit dhenuk mund të shikojnë dritën e tij. Edhe xhehennemi është “nār” (zjarr) dhe nuk është “nūr” (dritë). Pra  drita e besimtarit, e njeriut hyjnor e asgjëson dhe vetinë e zjarrit dhe i ndriçon të tërë.

Larixhānī: Meulānā shpalos kështu në një vend tjetër të veprës së tij: “Methneuī” (Dyvargëshit):

Gūjedesh bogzār z men ej shāh zūd,

Hemin ké nûret sûz-é nârem ra rubûd.

Pes helāk-é nār, nūr-é mu’min est,

Zanké bī zidd, def‘-i zidd-é lā jumkin est.

Atij i tha lërmë menjëherë o shāh,

Sepse drita jote e mori dhe e flaku, degdisi djegësinë e zjarrit tim.

Atëherë shkatërruesi i zjarrit është drita e besimtarit,

Sepse asgjësimi i të kundërtës së një gjëje me një gjë tjetër nuk është i mundur.

Shkaku i këshillimit të qëndrimit bashkë me besimtarët, kujdestarët e Allāhut dhe njerëzit e mëdhenj është vrasja e zjarrit të dëshirave, epsheve, joshjeve të shpirtit, vetes.

MjeshtërDīnānī:Nëse do Allāhu drita e kujdestarëve të Allāhut do të fikë dhe zjarrin e xhehennemit. Tekefundit ky është dhe kuptimi i ndërmjetësimit të kujdestarëve të Allāhut. Pra ky është dhe shefā‘ati(ndërmjetësimi). Drita e miqve të Allāhut është aq madhështore sa asgjëson dhe zjarrin e xhehennemit. Ja pra duhet ecur në udhën e asaj drite.

Larixhānī: Me të vërtetë varri i kujdestarëve dhe i dëshmorëve ka një ndikim të jashtëzakonshëm mbi njeriun. Po mjeshtër, këta dyvargësh janë me të vërtetë të tejmbushur me kuptime dhe njeriu nuk mund t’i shqisë sytë dhe t’i kalojë ashtu nxitimthi. Epo tanimë hymë në një oqean kuptimi, por tani si do t’ia bëjmë për të dalë nga ky oqean?! Por nuk kemi zgjidhje tjetër, kështu që do të kalojmë në dyvargëshin tjetër.

Nej ḥerīf-i her ké ez jāri borid,

Perdehājesh perdehā-jé mā derīd.

Fyelli është spitullaqi (shoku) i njerëzveqë ndërpresin lidhjen me mikun,

Perdet e tij i grisën perdet tona.

Vallë a janë kuptimet që keni sqaruar më parë të vlefshme dhe për këtë?!

Mjeshtër Dīnānī: Fyelli është insānu’l-kāmili (njeriu i përkryer) brendia e të cilit është zbrazur nga interesat, lidhjet, përfitimet e kësaj bote.

Kur njeriu ndërpret interesin me çdo gjë përveç të Vërtetit të Bekuar dhe Madhëruar, atëherë ai pasqyron zërin e të Vërtetit të Bekuar dhe të Madhëruar. Ja pra ky fyell është “ḥerīf” (spitullaq).Me fjalën “ḥerīf” (spitullaq) këtu kuptojmë shokun e bisedës ose bashkëbiseduesin pra “mūṣāḥibin”.

Pra fyelli është bashkëbiseduesi, shoqëruesi i njeriut që ka ndërprerë interesat, lidhjet, përfitimet me gjithçka përveç të Vërtetit të Bekuar dhe të Madhëruar. Shpalosim se ky zë i fyellit mund të dëgjohet nga vetë Meulānā,ose nga insānu’l-kāmili (njeriu i përkryer) i cili është më i lartë se Meulānā.Këtë zë që del nga ecuria, rrjedhja e qenies së njeriut që është fyelli i cili ka ndërprerë  interesat epshorë, mishtorë, truporë, shpirtërorë, vetjakë mund ta dëgjojnë ata njerëz që e kanë shkëputur vetveten nga çdo gjë tjetër përveç të Vërtetit të Bekuar dhe të Madhëruar.

Pra për të mund ta dëgjuar atë zë duhet një njeri si Ḥusāmuddīn Çelebiu. Nëse nuk do të kishte një njeri që do të mund ta dëgjonte atë zë fundja as vetë Meulānā nuk do të fliste.

Larixhānī: Sipas një komenti tjetër në thënien: “fyelli është bashkëbiseduesi i njerëzve që ndërpresin lidhjen me mikun”, synohet qenia bashkëbisedues dhe bërja shoqëri e fyellit e atij njeriu që është fillikat i vetëm në këtë botë dhe i huaj.

Mjeshtër Dīnānī:Lënia e njeriut të interesave dhe lidhjeve e bën të vetëm atë, pra njeriu në njëfarë kuptimi është qenia më e vetme në këtë botë. Kur njeriu është i zënë me punët e përditshme nuk është i vetëdijshëm i vetmisë së tij. Ndërprerja e lidhjes me çdo gjë tjetër është vetë vetmia. Si rrjedhojë vetëm ai njeri që jeton në një vetmi të ngjashme mund t’i dëgjojë në mënyrë të drejtë,të saktë fjalët e tij.

Larixhānī: Disa njerëz e komentojnë si perdeja e veglave muzikore thënien “perde” e këtushme.

Mjeshtër Dīnānī:Po edhe kështu mund të komentohet, por thënia “perde” ka një numër të lartë kuptimesh, kështu që është e mundur që të sqarohet dhe në kornizën e këtyre kuptimeve. Kurse kuptimi tjetër mund të jetë perdeja e rëndomtë që dimë. Pra nëse një njeri e tërheq perden pra e heq pengesën e ndërmjetme, ai mund të dëgjojë më mirë zërin fyellit të Meulānës, ose zërin e të Vërtetit të Bekuar dhe të Madhëruar.

Larixhānī: Ndërsa në dyvargëshin e radhës ai tregon përsëri për veçoritë e fyellit:

Hemçu nej zehri ve tirjāki ké dīd,

Hemçu nej demsāz u mushtāḳi ké dīd.

Si fyelli kush e pa një helm dhe kundërhelm.

Si fyelli kush e pa bashkëbiseduesin dhe të përmalluarin e zjarrtë.

Mjeshtër Dīnānī:Këtu bëhet fjalë për dy veçori të kundërta. Pra këtu bëhet fjalë dhe për “zehrin” pra për helmin, hem për “tirjākin” pra për kundërhelmin dhe hem për “demsāzin” pra për bashkëbiseduesin, hem për “mushtāḳun” (të përmalluarin e zjarrtë).Teksa thotë “zehri” dhe “tirjāki”,ai bën fjalë për helmin dhe kundërhelmin. Pra “tirjāku” është kundërhelmi pra që e shuan ndikimin e helmit.

Atëherë fyelli, zëri i fyellit vjen nga vendi i prejardhjes së të fshehtës tek njeriu i çiltër, i dëlirë. Por gjithashtu ky zë është dhe “tirjāki”(kundërhelmi) i tij, pra ai mjekon brengën e tij.

Shtojmë se ṣūfisti  Meulānā i përdor shpesh këto lloj të kundërtash. Për shembull ai shprehet si më poshtë në një poezi:

Eger jek dem béjāsājem revān-é men nejāsajed,

Men an lahza béjāsājem ké jek lahza nejāsajem.

Edhe nëse unë qetësohem për një çast shpirti im nuk qetësohet,

Unë qetësohem në një çast në çastin kur nuk qetësohem.

E thënë ndryshe qetësia dhe pushimi i tij është nga shqetësimi dhe trazimi i tij. Brenga e tij është brenga dhe dhimbja e ndarjes; vallë sa shumë qetësues është takimi dhe shpresa e takimit. Si rrjedhojë përmbledhim se vetë brenga në të njëjtën kohë është dhe shërimi i brengës.

Larixhānī: Shumë mirë mjeshtër ju falenderojmë shumë për sqarimet tuaja, por me lejen tuaj si fillim le të bëjmë një pushim të shkurtër dhe do të vazhdojmë pas tij...

***

Larixhānī: Ju prekët një pikë shumë të hollë mjeshtër. Ju pohuat se fyelli është hem helmi hem kundërhelmi. Ai është hem bashkëbiseduesi hem i përmalluari i zjarrtë.Unë për vete nuk kisha parë një koment kaq të mahnitshëm më parë, të them të drejtën m’u duk jashtë masei mrekullueshëm. Mullah Hādī Sebzevārī përshkruan kështu:“Fyelli është mbiemri i insānu’l-kāmilit (njeriut të përkryer) dhe ai bart si gëzimin dhe hidhërimin. Sipas mëkatarëve ai është helm, kurse sipas njerëzve të mirë është kundërhelm”.

Mjeshtër Dīnānī: Mirëpo unë pavarësisht të tërë dashurisë sime që kam për Mullah Hādī Sebzevārīn, dua të bëj të ditur se nuk pajtohem me të, sepse vetë brenga në të njëjtën kohë është shërimi i vetë brengës.

Larixhānī: Gjithashtu dhe dyvargëshi vijues është i mbushur me kuptime. Ai rrëfen si më poshtë:

Nej ḥadīth-i rāh-é pur khun mi koned,

Ḳéssehā-jé ‘éshḳ-é Mexhnūn mi koned.

Fyelli jep lajmin e një udhe të mbushur me gjak,

Ai rrëfen tregimet e dashurisë së Mexhnūnit.

Mjeshtër Dīnānī: Thënia: “rāh-é pur khun” pra “një udhë e mbushur me gjak” është shprehur kështu nga ana e Ḥāfiḍḥit: “Her shebnemi der in rāh sad baḥr-é ‘ateshin est” që do të thotë:“Çdo pikë vese në këtë udhë është me qindra detra zjarri”. Pra Ḥāfiḍḥi e ka thënë në një trajtë tjetër këtë thënien e Meulānës.

Kuptimi i thënies: “Një udhë e mbushur me gjak” është një udhë e mbushur me kërcënime, kurthe, rreziqe, sepse gjaku është shenja e rrezikut. Kjo nënkupton: “Çdo pikë vese në këtë udhë është me qindra detra zjarri”. Pra kjo udhë është një udhë shumë e rrezikshme dhe e rrëpirë, e thepisur ajo është e mbushur me gjemba.

Der bijābān ger bé shovḳ-é Ke‘be khāhi zed ḳadem,

Serzenishhā ger koned khār-é mugijlān gām mekhor.

Nëse do të hedhësh hapin me nxitjen, shtytjen e Ke‘besë në shkretëtirë,

Mos u hidhëro dhe nëse të shkaktojnë kaktuset dhimbje.

Mirëpo duke qenë se në këtë udhë gjithashtu gjendet dhe shpresa e takimit, atëherë përsërisim se në këtë udhë kanë ecur, kaluar dhe shkuar insānu’l-kāmili (njeriu i përkryer) dhe kujdestarët e Allāhut të Lartësuar.Ata kanë kaluar nëpër udhë me gjemba dhe kanë arritur në fund. Sigurisht se përshkimi i kësaj udhe nuk është një punë që mund ta bëjnë të tërë.Këtu teksa bëjmtë të qartë dhe themi se kjo udhë është e mbushur me gjak, kemi për qëllim se kjo udhë me të vërtetë është e mbushur me gjak dhe rreziqe. Në këtë udhë ka rreziqe në çdo çast, madje ka rreziqe gjakatare.

Vallë sa e sa tregime të bukura dhe të gjata që ka Mexhnūni, sa e sa gjëra të dhimbshme, të vuajtura që ka përjetuar. Ai ka vuajtur brengën dhe dhimbjen e ndarjes nga Lejlāja gjatë tërë jetës.

Thuhet se i ati i tijmbetet plotësisht i paaftë nga dashuria e rrënjosure Mexhnūnit, sa ai nuk di ç’të bëjë, e dërgon tek çdo mjek por nuk mund të gjejë zgjidhje. Më pas një njeri i urtë i thotë: “Çojeni në Mekkën e Nderuar dhe kërkoni ndërmjetësim nga perdeja e Ke‘bes dhe lutuni, në mënyrë që kjo dashuri e rrënjosur, e thellë, të dalë e të shporret nga mendja e tij dhe të jetojë si të tërë njerëzit e zakonshëm”.

Ai mendon se ky është një mendim i mirë. I ati i tij e merr Mexhnūnin e çon në Ke‘be dhe e këshillon të birin e tij kështu: “Lutu që kjo dashuria jote e rrënjosur të të dalë nga mendja dhe ti të jetosh një jetë të qetë si njerëzit e tjerë”. Si rrjedhojë Mexhnūni i ngre duart e tij lart nga qielli dhe lutet si më poshtë: “O Zoti im! Merre dashurinë kudo që të ketë në botë dhe shtoja dashurisë sime për Lejlanë atë”.

Dashuria kishte krijuar një karakter tek ai; ai jetonte dashurinë. Nëse do të sillnin mbarë botën dhe ta vinin në dorën e Mexhnūnit dhe t’i shprehnin dëshirën: “Merre këtë botë dhe jepna dashurinë e Lejlāsë”, vallë a do ta pranonte ai këtë shkëmbim sipas jush?!

Larixhānī: Epo Lejlāja nuk ishte prona e tij që ta jepte apo nuk është kështu?!

Mjeshtër Dīnānī: Po, kjo është shumë e vërtetë; por dhe sikur të marrim si të mirëqenë se kjo gjë ishte në dorën e tij, sërish ai nuk do ta bënte një gjë të tillë. Sepse ajo dashuri djegëse ishte gjëja më e ëmbël se çdo gjë tjetër në këtë botë për të.

Larixhānī:Po, për më tepër kjo është një thënie shumë e bukur. Mexhnūni në thelb nuk është gjë tjetër përveç Lejlāsë.

Mjeshtër Dīnānī:Po, poeti Meulānā e cek këtë në një vend tjetër. Tani po e them këtë meqë ka ardhur pikërisht vendi i duhur. I urti Meulānā bën shpeshherë fjalë për madhështinë e dashurisë së Lejlāsëme Mexhnūnin dhe në njërën nga poezitë e tij ai rrëfen si vijon:“Mexhnūnit i bëjnë ḥixhāme. Mexhnūni psherëtin, rënkon dhe bërtet në këtë çast. Ḥāxhimi (Njeriu që bën ḥixhāmen)çuditet dhe duke iu drejtuar atij i thotë: “Ti ke qarkulluar, shëtitur në shkretëtirë për një kohë mjaft të gjatë, ke hequr dhe vuajtur aq shumë dhimbje. Pra nuk je një njeri tekanjoz, vallë përse psherëtin, rënkon dhe bërtet kaq shumë si pasojë e një gjilpëre kaq të vockël?!” Kurse Mexhnūni i jep këtë përgjigje: “Jo, unë nuk kam frikë si pasojë e saj, por kam frikë se ageja e gjilpërës suaj do të shpojë Lejlānë teksa më bëni ḥixhāme, sepse qenia ime është e mbushur me Lejlānë. Unë nuk jam vetvetja”.

Larixhānī: Ndërsa në një vend tjetër shënohet se Mexhnūni shkruan shkrime në tokë dhe kur e sahohin dhe e pyesin se ç’po bën Mexhnūni i kthen këtë përgjigje:

Meshḳ-é nām-é Lejlī mi konem,

Khater-é khod rā tesel’li mi konem.

Çon mujesser nist men rā kām-é u,

‘Eshḳbāzi mi konem bā nām-é u.

Unë e shkruaj, ushtroj emrin e Lejlasë,

Unë ngushëlloj vetveten.

Duke qenë se nuk mund ta marr shijen e takimit,

Edhe unë desha të dua emrin tënd.

Përkufizojmëse në fjalët, gjuhën, shikimin, sjelljen e një dashuruesi të Allāhut, ndërgjegjja ndaj Allāhut duhet të jetë rrjedhëse. Por kjo nuk ka asnjë lloj vlere, në rast se sjellja ime nuk është në përputhje me këtë pretendimin tim, pra në një kohë kur unë pavarësisht kësaj them se jam robi i Allāhut, jam besimtar, jam i përkushtuar ndaj fesë. Kjo mund të komentohet dhe në këtë mënyrë.

Shumë mirë mjeshtër, ne ishim në dijeni se fundja fjalët e Meulānës janë të thella, mirëpo fjalët e tij sa vijnë dhe thellohen dhe më shumë. Ai në dyvargëshin pasardhës rrëfen si më poshtë:

Maḥrem-i īn hūshxhoz bī hūsh nīst,

Mer zebān ra mushteri xhoz gūsh nīst.

E fshehta e kësaj ndërgjegjjeje nuk është gjë tjetër përveç pandërgjegjshmërisë,

As gjuha dhe as veshi nuk kanë blerës tjetër.

Mjeshtër Dīnānī: Po,ky dyvargësh në njëfarë pikëpamjeje është në cilësinë e komentimit të dyvargëshve që keni lexuar deri më tani. Kjo ndërgjegjje kalon nga ecuria, rrjedha e fyellit. Domethënë brendia e tij është e zbrazur dhe ai ka ndërprerë interesat, lidhjet nga çdo gjë tjetër. Kështu që dhe ai njeri që do të mund të jetë e fshehta e fjalëve të Meulānësduhet të jetë si, ai pra ai duhet të jetë i shkëputur nga gjithçka tjetër. Ky është pak a shumë komentimi i dyvargëshve të mëparshëm.

Thënia: “As gjuha dhe as veshi nuk kanë blerës tjetër”. Kur gjuha flet, thotë një gjë ajo nuk ia thotë murit këtë. Nëse ne do t’i bëjmë gjuhës pyetjen: “Vallë përse flet?!”,themi se përgjigjja që do të na japë është “Unë flas që të më dëgjojë një vesh”. Nëse ne do t’i themi gjuhës: “Nuk ka asnjë lloj veshi në këtë botë”, tanimë ajo nuk do të flasë më asnjë fjalë. Gjuha flet me pritshmërinë se do të ketë një vesh që do ta dëgjojë atë. Shprehem kështu sepse nuk ka asgjë tjetër përveç veshit që do të kuptojë fjalët e gjuhës.

Natyrisht se ka dhe disa njerëz të mëdhenj që mbarë bota është një vesh për ta. Pra për disa njerëz veshi është një i afërm, shok, mik; kurse për disa njerëz të tjerë mbarë bota mund të jetë një vesh. Ashtu siç përcillet dhe në rrëfime kur i nderuari prijës i besimtarëve (p.m.t.) iu fliste puseve atë e dëgjonte një vesh. Pra ai fliste me pritshmërinë se një vesh e dëgjonte atë. Ai nuk fliste në mungesë të një veshi.

Ai zë u dëgjua në një mënyrë shumë të mirë, të saktë. I Vërteti i Bekuar dhe i Madhëruar e dëgjoi atë zë dhe ne e përcjellim pas qindra viteve atë zë.Mbarë bota e dëgjoi atë zërin e qenies së dhunuar, i shtypuri të nderuarit zotëri (p.m.t.). Madje atë zë e dëgjuan dhe i nderuari Xhibrīl, Mīkāīl dhe Isrāfīl. Pra blerësi i vetëm igjuhës është veshi. Nëse diku nuk ka asnjë vesh për ta dëgjuar atë atëherë ai zë nuk ka asnjë kuptim.

Nëse do të kujtoheni i nderuari Meulānā që në fillim të programeve tona, e kishte nisur veprën e tij të njohur me folojen:“bishnov ez nej” (dëgjo nga fyelli) në mënyrën urdhëroredhe nuk kishte thënë:“buved” (shiko).Pra Meulānā e ka marrë veshin për bazë që në zanafillë.

Larixhānī: Shumë mirë mjeshtër, tani le të kalojmë në dyvargëshin tjetër:

Der gām-é mā rūzhābīgāh shod,

Rūzhā bā sūzhā hemrāh shod.

Brengat në ditët tona u bënë pa kohë,

Ditët u bënë bashkudhëtare të djegieve.

Mjeshtër Dīnānī:Fjala “bīgāh”pra“pa kohë, pa çast” që Meulānā përdor këtu është një fjalë tejet e çuditshme.Ditaështë kohë;e cila përbëhet nga çastet, kohët. Çdo ditë është e përbërë ngaçastet. Me thënien e mësipërme ai synon të thotë këtë:“Ditëtnë brengat tona që është brenga jonë e qenies së ndarë, veçuar nga i dashuri ynë i vërtetë u bënë pa kohë, paçaste”.Qenia e ditës pa çaste, mosqenia e ditës pa kohët, çastet që dimë, njohim përkthehet se është ajo është mbi kohën.

Vallësi është e mundur që dita, pavarësisht se përbëhet nga “çast”et, të mund të bëhet pa “çast”e?! Pra brenga jonë është një brengë e tillëqë tanimë e përhershmja dhe epërjetshmja nuk janë në masën e tyre. Koha që kalon nga e përhershmja deri tek e përjetshmja nuk është një gjë që mund të futet, strehohet brenda brengës sonë. Pra brenga jonë e ndarjes është aq e rëndë sa tanimë ditët u bënë pa kohë; ose e thënë ndryshe ditët u bënë pa ditë dhe koha u bë pa kohë.

Larixhānī: Thënia:“Ditët u bënë bashkudhëtare të djegieve”, ka kuptimi se lindi ‘ashḳu(dashuria).

Mjeshtër Dīnānī: Po, vëmë theksin se ajo djegësi i dogji ditët. Mënyrat tona të djegieve i dogjën ditët.Tanimë nuk mbeti as ditë e as natë,tanimë ato u bënë mbivendin dhe kohën.Vendi dhe koha nuk kishin aftësinë, zotësinëe duhurpër të mund të përballuarmënyrëntonë të djegies, ndarjentonëdhe për këtë arsye ata u bënë pa çaste.

Stili imendimit i tëurtitMeulānā është njëstil mendimi dialektik. Pra ai gjithmonë shkonnga një i kundërt tek një i kundërt tjetër. Kjo dukuri është epranishme në mendimin e Meulānës. Pra Meulānā është njëdashurues i ditur, i mençur dhe i urtë, zemra e të cilit digjet për dashurinë.

Larixhānī:Ndërsa në dyvargëshin pasardhës ai përshkruan si vijon:

Rūzhā ger reft gu ro bāk nīst,

To bémān ej‘ān ké çon to pāk nīst.

Epole të kalojnë ditët nëse kalojnë nuk ka asgjë për t’u frikësuar,

Ti qëndro në atë pastërti që nuk ka as shëmbëllim e as shok.

Mjeshtër Dīnānī: Koha kalon, ditët kalojnë, jeta kalon, këtu nuk ka asgjë për t’u frikësuar nga kjo, le të kalojnë nëse kalojnë.Pra ai nuk i kushton aspak rëndësi kalimit të kohës. Kurse teksashprehet vetëm:“Ti qëndro në atë pastërti që nuk ka as shëmbëllim e as shok”, ai synon të thotë se ai nuk i quan si të dëlira, të pastra ditët që kalojnë pa Të. Pra çastet që kalojnë pa Të nuk janë të dëlira, të pastra.

Larixhānī: Pra ditët që kalojnë pa Allāhun nuk janë të dëlira, të pastra.

Mjeshtër Dīnānī:Po, pikërisht ashtu! Mbarë bota nuk është e dëlirë,e pastër në mungesë të të dashuruarit. Kështu që nuk ka aspak vend për t’ushqetësuar se kalon çdo gjë tjetër përveç Tij,madje është tërësisht e kundërta le të kalojë. Thënia:“Ti qëndro në atë pastërti që nuk ka as shëmbëllim e as shok”, nënkupton se asgjë tjetër nuk është e dëlirë, e pastër përveç Teje dhe se gjithçka tjetërpërveç Teje teje është shirk (përshkrimi shok, ortak i Allāhut të Lavdëruar). Ndërsa shirku është ndotje, ndyrësi. Ja pra ky është teuḥīdi i çiltër (njëshmëria e Allāhut) içiltër.

Nuk kaasnjë të pastër tjetër përveç Teje dhe çdo gjë që ështëe pastër është vepër e qenies dhe mëshirës Tënde.Pra nëse ti ua kthen sytë tek një tjetër përveç Tij, atëherë ajo gjë së cilësua ke kthyer sytë nuk është e dëlirë, e pastër por është shirk. Vetëm Ti je i pastër dhe shfaqjet e Tua janë të pastra. Nëse dikush nuk mund ta shikojë shfaqjene të Vërtetit tëBekuar dhe të Madhëruar, ai shikon vetëm ato gjëra që nuk janë të pastra. Por nëse ai shikon të Vërtetin e Bekuar dhe të Madhëruar ai shikon gjithçka pastër.

Larixhānī: Edhe dyargëshi vijues është madhështor:

Her ké xhoz māḥi z ‘ābeshsīr shod,

Her ké bī rūzī est rūzesh dīr shod.

Secili ngopet në ujin e tij përveç peshkut,

Secili që nuk ka ditë i vonohet dita.

Mjeshtër Dīnānī:Kjo është me të vërtetë një thënie e mrekulleushme. Ṣūfisti Meulānāshpreh një gjë shumë të rëndësishme këtu.Ai do të thotë se secili ka një aftësi tëkufizuar. Nëse do ta shëmbëllejmë ujin me mëshirën e të Vërtetit të Bekuar dhe të Madhëruar,atëherë pohojmë se qenia e vetme e cila nuk ngopet kurrë meujin dhe jeton të tërë jetën e tij në ujë është peshku.

Peshkujeton në ujë,këtu peshku është simboli i mbarëgjallesave që jetojnë në ujë. Madje dhe sikur peshku të jetojë në thellësitë e detrave, që nga epërhershmja dhe deri tek e përjetshmja,ai sërish nuk ngopet me ujin qoftë dhe për një çast të vetëm.Megjithatëzbardhim se nuk ka rëndësi se të etura që mund të jenë gjallesat e tjera, sepse çdo gjallesë ka një enë.Për shembull njeriu i eturpi dy gota ujë dhe ngopet dhe nuk pi më dhe nëse i jepni përsëri ujë, sepse ai tanimë është ingopur me ujë. Madje pirja e ujit të një njeriu që nuk është i etur është vuajtje për të.

Kështu që theksojse qenia e vetme e cila nuk ngopet kurrë me ujin dhe jeton të tërë jetën e tij në ujë është peshku ose gjalesat e tjera që jetojnë në ujë. Këtu ai do të thotë se çdo qenia ka një enë. Ai cili nuk ngopet me shfaqjen e dashurisë është vetëm dhe vetëm dashuruesi i të Vërtetit të Bekuardhetë Madhëruar. Sepse jeta e tij është kjo dashuri, ai shikon një shfaqje të re në çdo çast.Kjo nuk ështënjëgjë që mund të ngopet,kjo nuk është një gjë kohore dhe vendore. Kjo dashuri zgjat një, pesë, dhjetë, pesëdhjetë, njëqind vite dhe deri në pafundësi.

Pra sa më shumë që peshku qëndron në ujë, aq më shumë i freskët qëndron,gjithashtu sa më shumë qëndron në mëshirën e Tij dashuruesi i të Vërtetit të Bekuar dhe të Madhëruar, aq më shumë freskohet dheripërtërihet me këto shfaqjet e të dashuruarit të tij.Kurse kuptimi i thënies: “secilit që nuk ka ditë” irreshtit të dytënënkupton secili që nuk jeton ditën e dashurisë, ai që nuk ka fatine dashurisë.Ndërsa kuptimi i thënies: “i vonohet dita”mund të ketë dy kuptime.Kuptimi i parëështëse dita e atij njeri që nuk ka fat në dashuri bëhet e mërzitshme. Pra dita e tij është tërësisht e kotë, e zbrazur dhe ajo zgjatet aq sa mundet deri në pafundësi.

Kurse kuptimi dytë është se një njeri i etur, i uritur, i rreckosur që nuk sheh asnjë dritë të bardhë, ai nuk ka asgjë në dorë dhe dita e tij zgjatet aq sa mundet.Pra dhe për këtë të mjerë jeta është e mërzitshme, neveritësedhe pështirosëse.Ai pothuajse nuk ka jetë, është si ivdekur,jeta e tij është shqetësuese dhe vuajtëse. Por një njeri dashurues është tepër i freskët pikërisht si peshku në ujë.

Larixhānī:Atëherë ne mund të arrijmë në këtë përfundim:“Lidhja e një njeriu dashurues që i besonAllāhut,i cili ështëmuuāḥḥid(njëjësues i Allāhut) dhe i çiltër,i dëlirë me Allāhun ështësipeshku në ujë. Ashtu siç peshku nuk mund të jetojë pa ujë edhe ai nuk mund të jetojë pa Allāhun.

Mjeshtër Dīnānī: Po, ai nuk mund të jetojë pa dashurinë e të Vërtetit të Bekuar dhe të Madhëruar.

Larixhānī: Për më tepërpeshku nuk e di se jeta e tij është e varur me ujin kur është në ujë dhe e kupton këtë gjë pra se jeta e tij është e varur me ujin vetëm kurdel jashtë tij.Edhe ne ndonëse më të vërtetë jetojmë në detineteuḥīdittë çiltër (njëshmërisësë Allāhut), rishtas jemi të shkujdesur ndaj faktit sejeta jonë është e varur nga Ai.

Ne erdhëm deri në vonimin e ditës por për fat të keq dhe koha e programit tonë mbaroi. Ne kishim dëshirë që të shqyrtonim më tepër dyvargëshnë këtë program. Megjithatë shpresojmë se ndjekësit tanë të nderuar, miqtë tanë të urtësisë të kenë përfituar nga sqarimet mjeshtrit tonë.

Kështu që nëse do Allāhu sqarimin e këtij dyvargëshi do ta lëmë në programin tonë vijues. Urojmë që ndjekësit tanë të dashur të kenë mbetur të kënaqur, të cilët ne i falenderojmë. Me dëshirën dhe shpresën se do të takohemi në një tjetër program, iu themi mirëmbetshi së bashku me mjeshtrin tonë të nderuar.

Burimi : Medya Şafak